Okullarda öğrencilere fiyatsız yemek verilmesi öncelikli muhtaçlık haline geldi

Milli Eğitim Bakanlığı tüm okullara eğitim yılı başlangıcından bu yana gönderilen bütçenin 6.2 milyar liraya ulaştığını açıkladı. Bu bütçenin, paklık ve kırtasiye gereçleri alımı, küçük tamirat üzere masraflar için harcanacağı belirtiliyor. Okula aç gelen, beslenme getiremeyen, kantinden alışveriş yapacak parası olmayan çocuklara uzun ders saatleri boyunca tek bir öğün vermek için bütçe ayrılmıyor.

Türkiye’de her geçen yıl daha fazla çocuk okul yemeğine gereksinim duyuyor ve bu gereksinim bu kadar acilken geniş kapsamlı okul yemeği programlarının neden bir türlü başlamadığı sorusunun yanıtı bilinmiyor!

Eğitim Islahatı Teşebbüsü (ERG) tarafından hazırlanan “Okul Yemeği” başlıklı rapora nazaran Türkiye’de okul yemeği uygulaması bir müddettir karar alıcıların gündeminde. 11. Kalkınma Planı’nda (2019-2023), “Dezavantajlı bölgelerden başlayarak okul yemeği uygulamasına geçilecektir” tabiri yer alıyor. 2019 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda ise “ilkokullarda okul yemeği programına başlanacağı” belirtilmişti. 2021’de düzenlenen 20. Ulusal Eğitim Şûrası’nda “Okullarda fiyatsız öğlen yemeği yahut beslenme takviyesi sağlanmalıdır” kararı alındı. Pilot çalışma olarak Gaziantep, Şanlıurfa ve Hatay vilayetlerinde 15 bin 920 öğrenciye her gün beslenme verilmeye başlandı. Fakat tüm çocuklara yönelik okul yemeği programıyla ilgili kamuoyuyla paylaşılan bir takvim yok.

Raporda Türkiye’deki çocukların besine erişim gereksinimini somutlaştıran üç gösterge bulunduğu belirtilerek, bunlar şöyle sıralanıyor:

– “2020’de TÜİK tarafından, Türkiye’deki çocukların yüzde 33.7’sinin “ciddi maddi yoksun” olduğu paylaşıldı.

TÜİK tarafından hesaplanan besin fiyat endeksine nazaran ise 2022’nin birinci sekiz ayında besin enflasyonu evvelki yılın ortalamasına nazaran yüzde 73.2 arttı. Bu durum, bilhassa dar ve orta gelirli hanelerdeki çocuklar için kâfi, sağlıklı, muteber ve besleyici besine erişimin zorlaştığının bir göstergesi olarak kabul edilebilir.

– Eurostat’ın tahlili ise, Türkiye’deki çocukların yüzde 44.3’ünün yoksulluk yahut toplumsal dışlanma riski altında olduğunu gösteriyor.”

EŞİTSİZ VE ADALETSİZ

Raporda Ulusal Eğitim Bakanlığı Okulöncesi Eğitim ve İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’nin 67. hususuna nazaran, resmi okulöncesi eğitim kurumlarında eğitim fiyatsız olmasına rağmen “beslenme, paklık hizmetleri ve eğitim programının uygulanmasına yönelik eğitim materyalleri” için fiyat alınabildiği hatırlatılarak “Örneğin, İstanbul’da resmi bağımsız anaokullarındaki tavan fiyat öğrencilere yemek verilmediği durumda 180 TL’yken, verildiği durumda 350 TL’ye kadar çıkabiliyor. ”

AÇLIKLARINI DÜŞÜNMESİNLER

Ekmek ve Gül Derneği’nin yürüttüğü kampanyada ulaşılan bayanlar anlatıyor:

“Okullarda kantin fiyatları uçmuş durumda ve sıhhatsiz, lakin konutta yapmak da çok masraflı. Yeniden biz işyerinde haftada bir iki et yiyoruz fakat meskende birçok vakit bu bile olmuyor. Fabrikada kimi arkadaşlarımız yemekhanede çıkan süt, ayran, meyve üzere besinleri konuta götürüp çocuklarının beslenmesine koyuyor.” Bir veli, “En azından okullarda bir öğün devlet tarafından karşılanmalı diyoruz. Fizikî, sosyoekonomik eşitsizliklerle esasen gayret ederken öğrenciler, en azından açlıklarını düşünmesin. Derslerini bölen tek şey teneffüs zili olmalı, çocukların karınlarının gurultusu değil” tabirlerini kullandı.

OKUL YEMEĞİ NEDEN DEĞERLİ?

Gıda teminatının olmadığı hanelerdeki çocuklarda, sıhhat sorunları ve gelişimsel meseleler görülme mümkünlüğü öteki çocuklara nazaran daha yüksek. Ayrıyeten çocuğun yetersiz beslenmesi, okul için hazırbulunuşluğunu, akademik performansını ve okula devamını da etkiliyor. Üç öğün nizamlı yemek yiyebilme durumu, çocuğun düzgün olma hali göstergeleri ortasında yer alıyor.

TATİLDE DE VERİLİYOR

Dünyanın pek çok ülkesinde öğrencilere fiyatsız okul yemeği veriliyor. Örneğin İngiltere’de yedi yaşına kadar tüm çocuklar fiyatsız okul yemeği yiyor. Yedi yaşından itibaren ise ailenin gelir durumuna nazaran gereksinimi olan tüm çocuklara fiyatsız yemek verilmeye devam ediliyor. Ülkede bir müddet evvel başlayan uygulamaya nazaran gereksinimi olan çocuklar, yaz tatilinde de fiyatsız okul yemeğinden yararlanıyor. Bu takviye ailelere tatil müddetince kupon ya da market çeki olarak veriliyor.