‘Kaçtığın şeyle yüz yüze gelirsin’

İran’da doğup büyüyen sonra Danimarka’ya giden Ali Abbasi son sineması Kutsal Örümcek’i “Her kişi kaçtığında kaçtığı şeyle yüz yüze gelir” alıntısıyla başlatır. 

İki binlerin başında İran’ın kutsal kenti Meşhed’de 16 seks çalışanının sıradan bir adam tarafından katledilmelerini Abbasi izleyiciye gerçekçi, dehşet verici formda aktarır. Sinemanın açılış sekansında çabucak bayanları boğazlayan katili Said’i görürüz.

Üstelik yoksulluktan ve çaresizlikten dolayı fuhuşa sürüklenen, afgan otu içerek teselli bulan bu bayanları başörtülerine iki düğüm atarak boğar. İnşaat çalışanı Said, iki çocuk babası, konutunda sevecen, içe dönük, ihtilalin eski askeri, vakit zaman istikrarsız bu adam topluma yararlı olmak ister(!) “Sokaklarımızı orospulardan temizleyeceğim, haksızlığa karşı cihat yapıyorum diyerek ömürleri ve aileleri için yozlaşmış, çürümüş bir toplumda uğraş eden bayanları öldürmeye başlar. Savaşta öldürme fırsatı elde etmiş, hürmet kazanmış bu adam eski günlerine dönmek ister.

Abbasi, Said’in karşısına kurgu karakter Rahimi’yi koyar. Rahimi, bekâr, çağdaş, okumuş, gözü pek bir bayandır. Tahran’dan Meşhed’e gelip bayan cinayetleriyle ilgili haberler yapmaya başlar. Rahimi’nin araştırmaları lokal polisi ve hâkimi rahatsız eder. Hâkimin, “Fuhuş toplumsal bir problemdir, dinî değildir, yoksulluk olmasaydı bu bayanlar vücutlarını satmazlardı” kelamı dikkat caziptir.

Hiçbir yetkilinin bu cinayetleri çözmeye istekli olmadığını gören Rahimi, cürüm muhabiri Şerifi’nin dayanağıyla katili yakalamaya karar verir. Ali Abbasi İran’ın panoramasını, toplumun ve sistemin çelişkili portresini apaçık stantlar. Karanlık, boğucu, inançsız, adaletsiz, bayan düşmanlığını körükleyen, bayan cinayetleriyle dolu bir ülkenin insan görünümlerini izleriz. İkiyüzlülük, etik yozlaşma, dinî bağnazlık, erkek şovenizmi her yeri sarmıştır. 

Çekimi Ürdün’de yapan Abbasi sinemasını İran’da yapmayı yeğlediğini fakat kaçak çalışarak sansürü yasallaştırmak istemediğini belirtiyor. İran’da Kutsal Örümcek, Salman Rüşdi’nin Şeytan Ayetleri’yle birebir pozisyonda. Rahimi rolüyle Cannes’da en âlâ bayan oyuncu mükafatını alan Zahra Amir Ebrahimi’ye 48 saat sonra İran’dan bir itiraz bildirisi gelmiş.

Ondört yıl evvel tanınan bir TV dizisinin yıldızı olan Ebrahimi, erkek arkadaşının dağıttığı seks görüntüsü yüzünden yetkililer tarafından sorgulandıktan sonra Tahran’dan kaçıp Fransa’ya sığınmış. İran’da bilhassa bayanlar çok güç bir çaba vermekteler. Kaçmak, ikiyüzlülük, problemleri görmemek, bastırmak, her şeyi güllük gülistanlık göstermek İran toplumunu güzelleştirmeyecek.