Fikret Mualla’dan Abidin Dino’ya Fransız ekolü sanatkarları bu stantta

ASM’nin “L’Air de Paris- Paris Havası” standı, 1945 ile 1968 yılları ortasında, kendi istekleriyle ya da burs kazanıp Paris’te çalışmalarını sürdüren Türk sanatkarlarının yapıtlarını kapsıyor.

Küratörlüğünü Dr. Necmi Sönmez’in yaptığı stantta yalnızca tablolar, çizimler, heykeller, seramikler yok. Stant, sanatkarların Paris tecrübelerine ışık tutan arşiv dokümanları, mektuplarla, fotoğraflarla desteklenmiş. Öğrencilik yıllarında stanttaki pek çok sanatkarın atölyelerini ziyaret eden, söyleşiler yapan, haklarında katalog ve kitaplar yazan Dr. Necmi Sönmez’in bu stant için hazırladığı kataloğu elimden düşürmedim. Katalog ve bilhassa içindeki “Paris Türk Kolonisi Üstüne Vakit Çizelgesi” sürükleyici bir roman tadında. Çünkü 1945-1968 yıllarında Paris’te çalışan sanatkarların birbirleriyle bağlantılarını, Fransız dostlarıyla geliştirdiklerine toplumsal ve kültürel münasebetleri mektuplaşmalara, anılara dayanarak ele alıyor.

(Paris Havası Sergisi’nin küratörü Necmi Sönmez)

Dönemin ruhunu yansıtıyor. Necmi Sönmez’e nazaran, 1945’ten sonra Paris’e gelenler, 1920’lerde Paris’e gelip burunlarının tabanında gelişen gerçeküstücülük akımını fark edemeyen nesle nazaran epey farklı. “Radarlarını sonuna kadar açarak, aktüel eğilimlerini takip ederek Parisli meslektaşlarıyla kurdukları diyaloglarla ortak hassaslıklar geliştirdiler” diyor Sönmez.

GARİP BİR KUŞ

Mesela Fransız entelektüellerle kurulan dostluklar sonucu ortalarında Louis Aragon, Paul Eluard, Sartre, Simone de Beauvoir, Camus, Picasso, Yves Montand, Simone Signoret üzere isimler Nâzım Hikmet’in özgürlük savaşına takviye veriyor.

Öte yandan Abidin Dino, Picasso’nun davetiyle Güney Fransa’daki atölyesinde üzerinde figürler olan birbirinden hoş seramik çanaklar yapıyor.

Ünlü Fransız şair Jacques Prevert, fotografçı Güneş Karabuda’nın fotoğraflarını derlediği albümüne önsöz yazıyor.

(Abidin Dino’nun Güney Fransa’da Picasso’nun seramik atölyesinde yaşama geçirdiği eser.)

Dino’nun çanaklarını, Karabuda’nın albümünü ve daha sayısız nesne ve belgeyi stantta görmek mümkün.

Sergiyi birlikte gezme bahtına sahip olduğum Necmi Sönmez’in anekdotları ise sanatkarlarımızın Paris serüvenine ışık tutuyor.

Arkas koleksiyonundaki tablolarıyla stantta yer alan Fikret Mualla’yı, Ahmet Hamdi Tanpınar Paris’ten Adalet Cimcoz’a gönderdiği mektupta “çocukça sefil, perişan tam garip bir kuş” diye tasvir ediyor. Parasızlığından, deliliğinden kelam ediyor: “Fikret konuşunca meczupluk başlıyor.” Hayatının büyük kısmını yoksullukla geçiren, sık sık akıl hastanesine kaldırılan sanatkarın stanttaki ışıl ışıl tabloları hayatıyla tam bir tezat.

Sergide, 288 eser yer alırken Arkas koleksiyonundan birçoğu birinci defa gün ışığına çıkan 24 eser bulunuyor. Stant 12 Şubat 2023 tarihine kadar izlenebilecek.