Diyalizde tehlike içeren 3 besin

Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Diyaliz Program Lideri Öğr. Gör. Meliha Çakmak, diyaliz hastalarının beslenmede dikkat etmesi gereken noktaları paylaştı ve çok kıymetli tavsiyelerde bulundu.

BESLENME VE ŞUURLU DAVRANIŞ ÇOK ÖNEMLİ

Bir diyaliz hastası için beslenme ve şuurlu davranışın çok değerli olduğunu vurgulayan Öğr. Gör. Meliha Çakmak, “Hemodiyaliz hastalarının sıhhatlerini sürdürmelerinde tedavi programı, diyet ve sıvı kısıtlamalarına ahenk göstermeleri epey kıymetlidir. Lakin hastalar için uygulanması en güç olan durum, diyet ve sıvı kısıtlamalarıdır. Zira hastalık hem yeme alışkanlıklarını ve tercihlerini etkiliyor hem de bilhassa sıvı, protein ve potasyum alımı konusunda birçok kısıtlama getiriyor. Hemodiyaliz tedavisi alan hastalar için diyet tedavi rejiminin can alıcı noktasıdır ve diyete uyumsuzluk birçok vakit sıvı-elektrolit istikrarını bozar, malnütrisyon gelişme riskini ve mortaliteyi arttırır. Bu nedenle hemodiyaliz tedavisi öncesinde ve sırasında ortaya çıkan ahenk meselelerinin belirlenip çözümlenmesi ile tedavinin aktifliği değerli seviyede artırılabilir.” dedi.

İLK OLARAK TUZDAN UZAK DURULMALI

Öğr. Gör. Meliha Çakmak; hemodiyaliz hastalarının beslenirken tuzlu, fosforlu ve potasyum içeren besinlere dikkat etmelerini gerektiğini söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:

“Günlük tuz gereksinimi 2 gramdır. Bu ölçü beslenirken hiç tuz kullanılmasa bile besinlerin kendi tuzundan karşılanır. Yani büsbütün tuzsuz yenen ekmeğin, etin, yumurtanın, zerzevatın ve gibisi besinlerin kendi tuzu vardır ve bu tuz beşere kâfi. Böbrek hastası bilmelidir ki uzun ve sağlıklı yaşamak için en değerli iş, tuzu tam olarak hayatından çıkarmaktır. Sağlıklı bir birey, muhtaçlık fazlası fosforu böbrekler yolu ile atar lakin böbrek hastasının fosforu tek atma yolu diyalizdir ve fazlası kanda birikir. Kanda biriken fosfor, üremik kemik hastalığı denen bir çeşit kemik hastalığına, kan damarları ve yumuşak dokularda kireçlenmeye sebebiyet verir.”

POTASYUM ÖLÜMCÜL SONUÇLAR DOĞURABİLİYOR

Normalde yiyecek ve içecekle alınan muhtaçlık fazlası potasyumun böbreklerden idrar yolu ile atıldığını belirten Öğr. Gör. Meliha Çakmak, “Böbrek yetersiz çalıştığı ya da hiç çalışmadığı için böbrek hastasının kanında potasyum yükselir. Kanda biriken potasyum, kalpte ölümcül ritim bozukluğuna yol açar. Bu sebeple potasyum böbrek hastası için en tehlikeli olan husustur.” dedi ve dikkat edilmesi gereken değerli noktaları şöyle paylaştı:

• Sebzeler haşlanırken birinci haşlama suyu dökülünce potasyumdan büyük oranda temizlenmiş olacağından haşlanmış ve süzülmüş olarak tüketilmesinde sakınca yoktur,
• Bir böbrek hastası günlük olarak ortalama 100 gram et tüketebilir. Bu ölçü üç köfte ya da bir tavuk budu yahut orta uzunluk bir balığa tekabül eder,
• Böbrek hastası sarısından arındırılmış olarak günde en az bir adet haşlanmış yumurta beyazı yemelidir,
• Diyabetik olmayan böbrek hastasının şeker tüketmesinde bir sakınca yoktur. Lakin çikolata önerilmez, akide şekeri, lokum ve tanesiz reçel yemesinde sakınca yoktur. Pekmezlerden de uzak durulmalıdır,
• Böbrek hastası hiçbir gıdayı bir günde çok ölçüde tüketmemelidir.

Öğr. Gör. Meliha Çakmak, diyaliz hastalarının uzak durması gereken yanlış beslenme alışkanlıklarını ise şöyle sıraladı:

• Kavurma, pastırma, salam, sosis, sucuk üzere besinlerin tamamında tuz ve fosfor oranı yüksek olduğu için böbrek hastasının tüketmesi önerilmez,
• Çerezler, süt eserleri (özellikle kaşar peynir), yumurta sarısı, kahve, bakliyat, kolalı içecekler, çikolata, balık, kepekli eserler ve bulgurda fosfor oranı yüksek olduğu için böbrek hastasının bu besinleri çok dikkatli tüketmesi gerekir,
• En fazla Nescafe’de olmak üzere meyve suları ve maden suyunda potasyum oranı çok yüksektir. Ayrıyeten pestil, bamya, kuru kayısı, kuru üzüm, kuru incir, kuru kestane ve kuru hurma potasyum oranın yüksek olduğu kurutulmuş besinlerdir. Bu eserler mümkünse hiç tüketilmemeli,
• Potasyumun yüksek olduğu antepfıstığı (en fazla), ay çekirdeği, badem ve fındık üzere çerezlerde birebir vakitte fosfor da fazla olduğundan hiç tüketilmemeli,
• Bir böbrek hastası günde 2 avuç kadar meyve tüketebilir. Bilhassa potasyum pahası fazla olan sarı renkli meyvelere çok dikkat edilmeli,
• Baharatlarda potasyum oranı yüksek olduğu için katiyen önerilmez, illaki acı yenmek istenirse 1 – 2 adet yeşil acı biber tüketilebilir.
• Kilo denetimine dikkat edilmeli

Hemodiyaliz hastalarının diyaliz programına uymalarının son derece değerli olduğuna dikkat çeken Öğr. Gör. Meliha Çakmak, “Diyaliz hastaları için beslenme ve kilo denetimi çok değerli. Böbrek hastalarının çok zayıf yahut çok kilolu olmaları önerilmezken ülkü kilo oranına ulaşmaları ve ülkü kiloda kalmaya itina göstermeleri önerilir. Böbrek hastalarının iki diyaliz seansı ortasında 1,5 – 2 kilodan fazla almamaları gerekiyor. 50 kiloluk bir hasta günlük en fazla 700 gram, 70 kiloluk bir hasta günde en fazla bin gram ve 90 kiloluk bir hasta günde en fazla bin 300 gram almalıdır. Kan seviyesinde fosfor, kalsiyum ve parathormon düzeylerine nazaran D vitamini kullanılması gerekebilir. Böbrek hastası, susuzluğu geçene kadar azar azar su içebilir. Ne kadar az tuz alınırsa o kadar az susama olur. Susuzluğu denetim etmek mümkün değildir lakin tuz alımını denetim etmek elimizdedir.” diye konuştu.