51. İstanbul Müzik Şenliği Onur Mükafatı Hasan Uçarsu’ya sunulacak

• Bu mükafatın size bedeli nedir?

İKSV’ ta çocukluğumdan beri, gençliğimin bir kesimi oldu. Bütün bu süreçte çok değerli orkestra ve solistleri dinletti. Hocam Ahmet Adnan Saygun ve öbür bestekarlarımızın yapıtlarına hayat verdi. Yüklü olarak klasik müzik ömrümüze imza atmış, iz bırakmış bir vakfın mükafatını almak çok kıvanç verici, onurlandırıcı, duygulandırıcı birebir vakitte düşündürücü. Meslek hayatım boyunca ürettiklerimin böylesine güçlü geçmişi olan bir kurum tarafından mükafata bedel görülmesi insanın yaptığına da geleceğine de itimadını, kararlılığını arttırıyor.

• Festivalde hangi yapıtınız seslendirilecek?

Biraz şenliğin ruhuna da olsun diye “Portreler” orkestra süitimi seçtim. Bu üç kısımlı eser İstemihan Talay vaktinde Kültür Bakanlığı tarafından sipariş edilmiş, 2002 yılında bitirmiştim. Birinci seslendirilişi şef Rengim Gökmen idaresinde Ankara Müzik Festivali’nin kapanışında yapıldı. Açılış konserinde icra edecek olan Tekfen’in provalarını izliyorum çok yeterli.

• Yeni besteler yeteri kadar seslendiriliyor mu?

Beethoven yılı için İKSV’nin sipariş ettiği pandemi nedeniyle icra edilemeyen, ismini Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın “Yeşeren Toprak” şiirinin içindeki “Toprak Sever İnsanları Birer Birer” dizesinden alan yapıtım şimdi seslendirilemedi. Memnunlukla yazdığım korolu bu yapıtta Beethoven’ın tabiat sevgisini Dağlarca’nın kelamlarıyla toprağın insanları ayırmadığını, çitlere bölmeden insanları kucakladığını tabir ediyorum. Çok sevdiğim bu eser hariç çalınmayan yapıtım yok diyebilirim. O da seslendirilecek.

Yeni bir bestenin ya da bestelenmiş bir yapıtın birinci icrası çok değerlidir. Çekmecede Saygun’un büyük yapıtı Gılgamış Oratoryası, Köroğlu Operası, Cemal Reşit Rey’in Çelebi Operası üzere hakikat dürüst seslendirilmemiş ya da hiç çalınmamış çok eser var, hangi birini söyleyeyim. Bu memleketin bestekarı olarak onları merak ediyorum. Bunlar sıradan isimler de değil. Ne vakit dinleyeceğim. Fikir, vizyon yokluğu dediğim bu. Sağ olsun Cem Mansur pak konsept düzgün repertuvar yapıyor. Yeni değil, yıllardır yapıyor. Kesinlikle yeni eser koyarak genç bestekarların motivasyonunu sağlıyor. Onlar için ne büyük şevk. Hepsine gidiyor, çok da memnun oluyorum. Yeni beste sipariş edince de Mozart 40. Senfoni üzere eser beklememek lazım. Bunu baştan kabul edeceksiniz. Mozart’ın son üç yapıtı çalınıyor evvelkileri çalan yok. Lakin evvelkiler olmasa son üç eser çıkar mıydı? Genç bestekarın yapıtının çalınması da en büyük derstir. Bu dersten yoksun edersen bestekar nasıl yetişecek. Orkestrayla yaşamak, müzisyenlerle irtibat apayrı bir şey. Bizim konservatuvar orkestramız öğrenci bestelerini seslendirerek tecrübe kazanmalarına imkân sağlıyor.

• Müziğiniz kitlelere ulaşıyor mu?

Ben müziği yalnızca ses hesapları olarak görmüyorum. Kimsenin beklemediği tınıları oluşturmak var lakin ne ismine gerekiyor mu? Seslerle bir anlatımı, lirik bir hassaslığı önemsiyorum. Müziklerime numara değil bir kadro çağrışımsal isimler: “Söylenemeyenler”; “Sürüklenenler” üzere koymuşumdur. Bestekarın kitleyle bağlantısından bahsedilir, benim önemsediğim öncelikle müziğimi icra edenle bağlantısıdır. Müzisyenler yapıtta kayda paha bir şey bulmuşsa severek, inanarak çalacaktır. Dinleyici de o elektriği daha sanatkarlar sahneye çıkarken alır. Ben icracıları tatmin edecek eserler yazmaya uğraş gösteriyorum. İcracı zoru sever, hünerlerini gösterebilsin ister ancak o zorluk manalı olmalı. İcracı benim müziğimde kayda bedel bir şey bulmalı ki, çalarken keyifli olsun. Kitlelere ulaştıracak olan icracılardır.

• Sizi etkileyen bestekarlar oldu mu?

Avrupa ekolünden gelen bütün büyük bestekarların ben de hiç tereddütsüz bir karşılığı var. Vakit zaman kimileri geriye gitti kimileri öne çıktı. Mesela Mozart’ta genç iken göremediğim şeyleri sonra görmeye başladım. Lakin her vakit Bach Beethoven büyük direklerim oldu. Hoşlanmadığım bestekarlardan de farklı farklı etkilendiğim olmuştur. Natürel bununla hudutlu değil, daha ortaokul yıllarında bestekar olmaya gönül vermiş bir insan olarak Cumhuriyet devri büyük Türk bestekarlarının tesiri bende çok büyüktür, hepsinden farklı tatlar aldım. Her yöresiyle Anadolu halk müziği, büyük ozanların hem şiiri hem müziği, Türk musikisi hepsini içine alarak söylüyorum, kendi coğrafyama ilişkin seslerden çok etkilendim. Dünya müziğini imkân buldukça takip ettim. Hint müziğinin ritminden etkilendim.

• Nasıl bir eğitim aldınız, siz nasıl eğitim veriyorsunuz, kısmınıza ilgi nasıl?

İlkokulda Belediye Konservatuvarında flüt öğrencisi oldum. Ortaokul ve Liseyi Kadıköy Anadolu Lisesi’nde okudum. Liseyi bitirirken müzik öğretmenim sayesinde tanıştığım Muammer Sun ile bir yıl kadar çok ağır çalıştım. Teşvikiyle İstanbul Devlet Konservatuvarına girdim. Vefatına kadar altı yıl Adnan Saygun’un öğrencisi oldum. O vakit lisans uzundu, temel meslek derslerimi ondan aldım. Müziğe bakışımdaki birinci temeli atan Saygun’dur. Doktora için gittiğim Philadelphia Üniversitesi Müzik Konservatuarında çok düzgün hocalarla çalıştım. Çalışkandım lakin Türkiye’de aldığım eğitimin çok yararını gördüm, rahat bir öğrenciliğim oldu. Kendimi çok şanslı sayıyorum. Saygun’dan sonra yüksek lisansta Cengiz Tanç’ın öğrencisi oldum fakat Cemal Reşit Rey’in derslerini de izledim. Kompozisyon öğrencisi olmadım ancak İlhan Usmanbaş’tan çağdaş müzik dersleri aldım.

Saygun’un ileri yaşında öğrencisi olmama karşın besteciliği dışında da iş disiplini, ahlakıyla da bize örnek oldu. O çizgiyi biz de sürdürmeye çalışıyoruz. Konservatuvarımıza ilgiden mutluyum. Kısmımızı çok sayıda kaliteli öğrenci tercih ediyor, öğretim üyeleri ortasında huzur var. Eğitim kalitemizden mutluyum.

• Beste yarışlarına teşvik ediyor musunuz?

Beste müsabakalarına karşı değilim. Hele mükafata paha bulunup bir de seslendirilirse motive eder. Müsabakalar hoştur ancak her vakit heyetin müzik anlayışı belirler. O nedenle heyetin kararı bestenin düzgün olup olmadığının ölçüsü sayılmaz.

• Türkiye’de müzik açısından eksik olan nedir?

Muammer hoca memleketin kültür müzik hayatını canlandırmak için çok uğraştı. Atıl duran müzisyenlerle bölge orkestraları, müzik öğretmenleriyle korolar kurulması üzere azimli beşerler ve önemli siyasi takviye gerektiren bugün içinde kıymetli fikirler ileri sürdü. Bizdeki müzisyenlerin kalitesine kefilim. Nedense helvayı yapacak bir emel muhakkak bir maksat vizyon yok. Müzik hayatın içine amatör ruh profesyonel kalite ile sokulmalı. Eldeki bütün imkanlar, mesela bandolar değerlendirilmeli.