Uzmanlardan ‘antibiyotik’ uyarısı: ‘100 yıl önceye dönebiliriz…’

İlaç Şuurunu Geliştirme ve Akılcı İlaç Derneği Lideri olan Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. İsmail Balık, 18-24 Kasım Dünya Antimikrobiyal Farkındalık Haftası hasebiyle yaptığı açıklamada, antibiyotik direncinin yaratabileceği sıhhat meseleleri ve akılcı antibiyotik kullanımının değerine ait bilgileri paylaştı.

Dünya Sıhhat Örgütünün (DSÖ) antibiyotik direncini en kıymetli 10 sıhhat sorunu ortasında gösterdiğini ve bu nedenle kelam konusu hafta içinde toplumu bilinçlendirici çeşitli aktiviteler yapıldığını anlatan Balık, bu yıl DSÖ’nün dünya genelinde “mavi” giyinme davetinde bulunduğunu lisana getirdi.

DSÖ’nün bu davetine katkı vermek ve antibiyotik direncine dikkati çekmek gayesiyle Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesinde de enfeksiyon hastalıkları alanında çalışanların hafta boyunca mavi giyineceğini aktaran Balık, “Dünya genelinde yalnızca 2019 yılında antibiyotik direncine bağlı bakteri enfeksiyonları nedeniyle 1,3 milyon kişi hayatını kaybetti. Şayet bu biçimde giderse 20-30 yıl içerisinde yılda 10 milyon kişinin antibiyotik direnci nedeniyle oluşan bakteri enfeksiyonlarından kaybedileceği düşünülüyor. Bu çok önemli bir sorun” tabirini kullandı.

“ANTİBİYOTİKLER AĞRI KESİCİ, ATEŞ DÜŞÜRÜCÜ DEĞİL”

Prof. Dr. Balık, antibiyotik direncinin Türkiye açısından da önemli bir sorun olduğunun altını çizerek, “Hem ülkemiz hem de birçok ülkede antibiyotikler yanlış, çok kullanılıyor ve buna bağlı olarak direnç gelişiyor. Antibiyotikler muhakkak ateş düşürücü, ağrı kesici özelliği olan, gelişi hoş kullanılabilecek ilaçlar değildir. Yalnızca bakteriyel enfeksiyon varlığında, doktor tavsiyesiyle kullanılmaları gerekir” diye konuştu.

Birçok kişinin soğuk algınlığı ve grip üzere enfeksiyonlarda antibiyotiğe yöneldiğine işaret eden Balık, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Grip, nezle üzere hastalıklarda ana etken virüsler olduğu için antibiyotik bunlar üzerinde tesirli değildir. Yani bu tip hastalıklarda antibiyotik boşa kullanılmış olur. Gereksiz antibiyotik kullanımı bireylerde antibiyotik direncinin gelişmesine neden oluyor. Daha sonra sahiden antibiyotikle tedavi edilecek bir enfeksiyonla karşı karşıya kalındığında bu ilaçlar hiçbir yarar göstermiyor.

Bilim dünyası son 30-40 yılda yeni bir antibiyotik kümesi keşfedemedi, bu nedenle dirençle çaba etmek için yapabileceğimiz tek şey halihazırda bulunan antibiyotikleri korumak. Bunun yolu da gereksiz antibiyotik kullanımından sakınarak, direnç oluşmasını engellemekten geçiyor. Antibiyotik hekim tarafından reçete edilmişse bitene kadar kullanılmalı, meskende artmış bir antibiyotiğin olması demek bunun yanlış kullanıldığı manasına da geliyor.“

“TARIM VE HAYVANCILIKTA DA ANTİBİYOTİK KULLANIMI KISITLANMALI”

Prof. Dr. İsmail Balık, tarım ve hayvancılığın da antibiyotiğin en yaygın kullanıldığı alanlardan biri olduğunu vurgulayarak şu bilgileri paylaştı:

“Antibiyotiklerin yüzde 70’i tarım ve hayvancılıkta, yüzde 30 kadarı da insanların tedavisinde kullanılıyor. Yani tarım ve hayvancılıkta da antibiyotik kullanımının kısıtlanması gerekiyor. Zira bitkilerden ve hayvanlardan insanlara uzanan bir döngüde antibiyotik direnci yayılıyor, üstelik tabiatta kimyasal bir zehirleme de meydana geliyor.“

“BU İLAÇLARI ŞUURLU KULLANMAK ZORUNDAYIZ”

Prof. Dr. Balık, Türkiye açısından antibiyotik direncine bağlı mevt konusunda net bir sayı verilemeyeceğine de değinerek şunları kaydetti:

“Bununla birlikte antibiyotik direncini laboratuvar ortamında çok net formda görmek mümkün ve bu tablodan yola çıkarak Türkiye’de antibiyotik direncine bağlı ölümlerin Avrupa ve ABD’den daha fazla olduğunu söyleyebiliriz. Hastalarımızda bu tabloyla karşılaşıyoruz, maalesef hiçbir antibiyotikle tedavi edemediğimiz direnç gelişmiş bakteri enfeksiyonlarında çaresiz kalıyoruz.

Eğer bilinçsiz antibiyotik kullanımı bu biçimde devam ederse 100 yıl öncesi periyoda geri döneceğiz. Sıradan, kolay enfeksiyonlar bile antibiyotik direnci yüzünden tedavi edilemez duruma gelecek. Kolay bir zatürreden hastalarımızı kaybeder hale geleceğiz. Bu nedenle ‘antibiyotik direnci eşittir ölüm’ diyoruz. Kesinlikle bu ilaçları şuurlu kullanmak zorundayız.”

“ÇOCUĞUNUZ HASTA OLDUĞUNDA ÇABUCAK ANTİBİYOTİĞE YÖNELMEYİN”

Toplumun ve sıhhat çalışanlarının antibiyotik kullanımı konusunda bilinçlendirilmesinin ehemmiyetine dikkati çeken Balık, bilhassa çocuklarda antibiyotik kullanımına dikkat edilmesi, tabip antibiyotik yazdığında bile bunun sorgulanması teklifinde bulundu.

Prof. Dr. Balık, “Çocuklarda soğuk algınlığı belirtileriyle kendini gösteren hastalıkların yüzde 90’ından fazlası virüs kaynaklıdır ve antibiyotikler bu hastalıklarda tesirli değildir. Ancak ebeveynler çocuğa bir şey olur korkusuyla bu tip hastalıklarda çabucak antibiyotiğe yönelebiliyor. Hatta antibiyotik yazmayan doktorlara saldıran şahıslara şahit oluyoruz. Ailenin tersine antibiyotik yazan tabibe ‘çocuğumda bakteri enfeksiyonu varlığından emin misiniz’ diye sorması gerekiyor” ihtarını yaptı.