e
sv

Uzmanlar uyardı: ‘Obezite, çocuklarda diyabet riskini artırıyor’

166 okunma — 19 Kasım 2022 21:48

TEMD Diyabet Çalışma Kümesi Lideri Prof. Dr. Serpil Salman, diyabetin (şeker hastalığı) toplumda epey sık rastlanan bir sıhhat sorunu olduğunu belirterek, “Halen tüm Dünya’da 10 erişkinden biri diyabetlidir. Hastalığın sıklığı giderek artmaktadır. 2030 yılında her 9 erişkinden birinin diyabetli olacağı kestirim edilmektedir” dedi.

Salman, “Pankreasta insülin üretilemediği için kan şekerinin çok yükseldiği, genelde çocukluk çağında görülen tip 1 diyabet, insülinin keşfinden evvel ölümcül bir hastalıktı. Dr. Frederick Banting ve arkadaşları tarafından 1921 yılında insülinin bulunup ilaç olarak kullanılmasından sonra, milyonlarca diyabet hastasının hayatı kurtulmuş oldu. Hastalığın kıymetine dikkat çekmek ve farkındalığı artırmak gayesi ile Banting’in doğum günü olan 14 Kasım ve haftasında, 1991 yılından beri Dünya Diyabet Günü aktiviteleri yapılmaktadır. Bu aktivitelere 160’dan fazla ülkede bir milyardan fazla kişi takviye vermektedir” diye belirtti.

Prof. Dr. Serpil Salman, diyabetin ömür uzunluğu süren, kronik bir hastalık olduğuna dikkat çekerek, şöyle devam etti:

“Oluşumunda iki temel problemden biri rol oynar; Pankreasın kâfi insülin hormonu üretememesi (Tip 1 diyabet) yahut üretilen hormonun dokular tarafınca gereğince kullanılamaması (Tip 2 diyabet). Tip 1 diyabet daha çok çocukluk çağında, tip 2 diyabet ise erişkinlerde görülür. Son yıllarda obezitenin artışıyla çocukluk çağında da tip 2 diyabet görülmeye başlamıştır. Kan şekerinin çok yükselmesi diyabetin tipik klinik yakınmaları olan çok idrar yapma, çok su içme, ağız kuruması üzere yakınmalarla kendisini belirli eder. Tüm diyabet olgularının %90’ını tip 2 diyabet oluşturur.

Tip 2 diyabet ekseriyetle kilo fazlalığı tabanında gelişir ve birden fazla hastada kan basıncı ve kan yağlarının yüksekliği ile birlikte seyreder. Bu olgularda şeker yüksekliği başlangıçta çok fazla olmadığı için şikayetler ekseriyetle geç ortaya çıkar. Bu nedenle hastalar bazen yıllarca, diyabet olduklarını fark etmeyebilirler. Her iki diyabetliden biri diyabetinin farkında değildir lakin bu şahıslarda hastalık bir yandan kalp damar sistemi başta olmak üzere birçok organa ziyan vermektedir. Ailesinde tip 2 diyabet hikayesi olanlarda diyabete yakalanma riski daha fazla olduğu ve bu bireylerin daha da dikkatli araştırılması gerektiği bilinmelidir. Dünyanın öteki ülkelerinde olduğu üzere ülkemizde de sosyoekonomik düzeyi daha düşük olan kesitlerde diyabet farkındalığı daha azdır.

Dünyada yaklaşık 537 milyon diyabet hastası olduğu düşünülmektedir ve bu sayı süratle artmaktadır. Tüm dünyada körlüğün, böbrek yetmezliğinin, travmaya bağlı olmayan bacak kayıplarının, kalp krizi ve inmelerin en sık nedeni diyabettir. Türkiye Avrupa’da diyabetin en sık görüldüğü ülkedir. Epidemiyolojik araştırmalara nazaran 1997 yılında %7.2 olan diyabetli oranı 2010 yılında %13.7’ye çıkmıştır. Kestirimler, ülkemizde aktüel diyabet oranının %15 civarında olduğu istikametindedir. Bu artış devam ederse ülkemiz 2045 yılında, dünyada erişkin toplumda en fazla diyabetlinin yaşadığı birinci 10 ülke ortasına girecektir. Meğer yalnızca sağlıklı beslenip, hareketli bir hayat sürerek tip 2 diyabet hastalarının yarısından fazlasında diyabeti önleyebilir yahut var olan diyabet hastalığını denetim altında tutabiliriz. Bu da lakin toplumun bilinçlendirilmesi ile mümkün olabilir”.

BAŞLANGIÇ DEVRİNDE TESPİT EDİLMESİ ÖNEMLİ

Salman ayrıyeten, “Güncel bilgilerimize nazaran, erken devirde düzgün şeker denetimi sağlanmış olan şahıslarda uzun vadede diyabetle alakalı göz ve böbrek sorunları, kalp krizi üzere sıkıntılar daha az görülmektedir. ‘Miras etkisi’ olarak tanımlanan bu durumun bilinmesi, diyabetlilerin tedaviyi geciktirmemeleri, ihmal etmemeleri bakımından değerlidir. Çok su içme, çok idrara çıkma üzere kan şekeri yüksekliğine ilişkin tipik belirtilerin olabilmesi için şekerin çok yükselmiş olması gerekir. Halbuki, şekerin çok yükselmediği, erken devirden itibaren dokularda diyabete ait ziyanlar başlamaktadır. Bu nedenle kan şekerinin diyabetli olmayanlara misal seviyelerde tutulması için daima uğraş sarf edilmelidir” dedi.

“TEDAVİDE İSTEDİĞİMİZ GAYELERE ULAŞMIŞ DEĞİLİZ”

“Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği (TEMD) tarafından gerçekleştirilen ve 2018 yılında yayınlanan ‘TEMD Çalışması’ ile, ülkemizdeki diyabet hastalarında kan şekeri, kan basıncı (tansiyon) ve kolesterol yüksekliği, obezite üzere sıkıntıların gereğince denetim altına alınamadığı gösterilmiştir.” diye belirten Salman şunları söyledi:

“Bu durum yalnızca Türkiye’nin değil, tüm dünyanın sıkıntısıdır. IDF (International Diabetes Federation- Milletlerarası Diyabet Federasyonu) 2030 yılı için aşağıdaki amaçların benimsenmesini önermektedir;

  • Diyabetli bireylerin %80’ine teşhis konulması
  • Diyabetli bireylerin %80’inde şeker denetimi sağlanması
  • Diyabetli bireylerin %80’inde kan basıncı denetimi sağlanması
  • 40 yaş ve üstü diyabetli bireylerin %60’ının kolesterol ilacı kullanmasının sağlanması
  • Tip 1 diyabetli bireylerin %100’ünün insüline ve ferdî kan şekeri takibi imkanlarına ulaşması.

Ülkemizdeki sıhhat sisteminde SGK kapsamındaki tüm bireyler insülin ve parmak ucu şeker ölçüm imkanlarına ulaşabilmektedir. Bu açıdan bakıldığında listedeki son unsurun çabucak hemen sağlandığı söylenebilir. Bununla birlikte cilt altı şeker düzeyini daima ölçerek kayıt yapan ‘sürekli şeker ölçüm sistemleri’nin kullanımı tüm dünyada yaygınlaşmaktadır. Bu sistemlerle daha kapsamlı ve başarılı bir halde takip yapılabilmektedir. Lakin, maliyet yüksekliği nedeni ile bu sistemlere ulaşım sağlayabilen hasta sayımız kısıtlıdır. Toplumsal Güvenlik Kurumu’nun daima şeker ölçüm sistemlerinin teminini sağlaması, ömrünü insülin tedavisi sayesinde sürdürebilen tip 1 diyabetli hastalarımız için çok yararlı olacaktır”.

DÜNYA DİYABET GÜNÜ 2022 ANA TEMASI “EĞİTİM”

TEMD İdare Heyeti Lideri Prof. Dr. Ayşegül Atmaca, International Diabetes Federation- Memleketler arası Diyabet Federasyonu (IDF) Dünya Diyabet Günü aktiviteleri için her yıl bir tema belirlediğini, bu yıl için “Yarınları Korumak (Güvenceye Almak) İçin Eğitim” tema olarak belirlendiğini söyledi. Prof. Dr. Atmaca, şöyle devam etti:

“Çünkü diyabette hastalık idaresinin %90’ını öz bakım oluşturur. Yani beslenme, idman, ilaç kullanımından oluşan temel tedavi kurallarının gerçek bir halde uygulanabilmesi, eşlik eden problemlerle baş edilebilmesi için diyabetlinin takip ve tedavide sorumluluk alması, hastalığını tabip, diyetisyen, diyabet hemşiresi ve öteki sıhhat profesyonellerinin takviyesi ile yönetmesi gerekir. Bu da lakin eğitimle olur. Yazılı ve görsel medya, hasta eğitiminde çok pahalıdır. Öte yandan basında ve toplumsal medyada yer alan gerçek dışı yahut abartılı haberler hastalarımız için risk oluşturmaktadır. Kronik hastalıklarda hastaların süratli ve kolay sonuç alabilecekleri tavsiyelere prestij etmeleri kelam konusu olabilir. Bu, bir sıhhat sorunu ile gayret eden ve vakit zaman bıkkınlık yaşayan her hastada beklenebilecek bir durumdur. Lakin, bilhassa toplumsal medyada gerçek dışı, hiçbir tıbbi delile dayanmayan kimi karışımlar, meyveler, içecekler denetimsiz bir formda diyabete deva üzere sunulabilmekte, bu durum hastalarda önemli meselelere neden olabilmektedir”.

Diğer bir sorunun da, obez diyabetlilerde aşikâr şartlar altında, seçilmiş hastalara uygulanabilecek olan cerrahi teşebbüslerin ‘diyabet ameliyatı’ olarak sunulması olduğuna dikkat çeken Atmaca, “Birçok hasta bu ameliyatları tüm diyabetli hastalarda uygulanabilecek, hastalığı hayat uzunluğu yok eden, hiçbir riski olmayan süreçler olarak düşünmektedir. Bu bireylerde ameliyat kararının endokrinoloji uzmanın da bulunduğu heyetler tarafından alınması, ameliyat sonrası takipte risklerin azaltılması ve gereksiz ameliyatların önlenmesi bakımından değerlidir. Geçtiğimiz yıllarda aşılama ile ilgili tekliflerimiz aşı zıddı telaffuzların tesiri ile gereğince uygulanmamıştır. Pandemi sürecinde aşının ehemmiyeti anlaşılsa da diyabetli hastalarımızın grip ve zatürre aşılarını yaptırmaları konusunda gayelere ulaşılabilmiş değildir, hastalarımızın teşvik edilmesi için basının takviyesine muhtaçlığımız vardır. Tüm bunların ötesinde standart-genel bilgilendirmelere Dünya Diyabet Günü’nde, ayrıyeten vakte yayılarak medyada sıklıkla yer verilmesi, diyabetli hastalarımızın bilgilenmesi ve bilinçlenmesi için çok kıymetlidir. Bu bahiste hususun uzmanı olan meslektaşlarımıza öncelik verilmesi konusundaki hassasiyetinize muhtaçlık bulunmaktadır” dedi.

  • Site İçi Yorumlar

En az 10 karakter gerekli