e
sv

Paraya teslim olanları hicveden bir oyun: EKONOMist

160 okunma — 26 Mayıs 2023 04:24

Yeşilçam’ın ve devlet tiyatrosunun duayen ismi Ünal Gürel’in oğlu Rüçhan Gürel’in kurduğu Han Tiyatrosu Ünal Gürel Sahnesi’nde “EKONOMist” kabare oyunu seyirciyle buluştu. Şükrü Kocagöz’ün yazdığı ve Rüçhan Gürel’in direktörlüğünü üstlendiği oyunun müziklerini de ünlü bestekar Cem İdiz üstlendi.

‘Metalaşma’ üzerine kabare cinsinde bir güldürü olan insanın ve toplumumuzun ‘metalaşma’ karşısındaki durumunu ‘para teması’ üzerinden hicveden “EKONOMist”i müellif Şükrü Kocagöz tarafından günümüze uyarlandı. Kamuoyunun gündemindeki olaylara çokça vurgu yapan EKONOMist hem düşündürerek hem de güldürerek seyirciye ‘metalaşma’nın ilacının ‘kültür’ olduğunu aktarıyor. Oyunun muharriri Şükrü Kocagöz ve direktörü Rüçhan Gürel ile hem oyunu hem de metalaşan kültürü konuştuk.

  • Oyun hakkında nasıl reaksiyonlar alıyorsunuz?

Rüçhan Ünal: Kimseden hiç olumsuz bir reaksiyon almadık açıkçası şimdiye kadar. Hem gülmece, hiç kimseye hakaret etmeden söyleyeceğimizi söyledik. Çok da üslubuyla yerinde ve amacı 12’den vurarak söylediğimizi düşünüyorum. Sanat da aslında içinde bunları barındırıyorsa yeterli bir eser vermiştir.

‘FAİZ SEBEP, ENFLASYON SONUÇ’ MOTTOSUNA ELEŞTİRİ

Şükrü Kocagöz: Seyirci bir gülmeceye geliyor, âlâ vakit geçirmeye geliyor. Metin Ağabey’in tabiriyle kabare oyununun sonunda bir tokat kısmı oluyor ve o tokat kısmında yeniden gülmeceyle bu türlü bir hudut koyarak vermek istediğin bildiri seyirciyi çarparak anlatılır. Burada da en tokat kısmını izleyince göreceksiniz. Oyun; ‘ekonomistin’ ülkemize getirmek istediği “Faiz sebep, enflasyon sonuç” üzere şeylerin Marx’ın söylediği metalaştırma ile de birleştirdiğimiz vakit, bunun kapitalist sistemde bile ne kadar saçma olduğunu ortaya koyuyor.

MÜZİKLER CEM İDİZ’DEN

Kocagöz: Alışılmış Cem İdiz’in müzik olarak inanılmaz bir katkısı var. Cem beyefendi sahiden Türkiye’nin gördüğü bir iki bedelli bestekarlardan biridir. O ‘Kalpaklar’a da çok büyük katkı koymuştur. Kalpaklar’da beşerler Cherbourg Şemsiyeleri’ni seyreder üzere ağlayarak çıkıyorlardı. Hatta Metin Akpınar’ın eşi Göksel Hanım ağlıyor. Göksel Hanım dedim ‘Siz bu tiyatroya bu kadar alışkınsınız? Tiyatroda alınır mı?’ Göksel Hanım, ‘Müzik, müzik Şükrü Bey’ dedi. Müzikle oyun birleşince gerçekten yeniden inanılmaz katkısı var Cem Bey’in…

  • Toplumdaki bu metalaşmasını sanata yansıdı mı?

Ünal: Tanınan kültürün sanatı şimdi tam olarak teslim alamadığı lakin elini kolunu da bağladığı bir süreçten geçiyoruz. Zira tanınan değilseniz ve bir işi uygun yapmakla tanınan olmak ortasında çok büyük farklılıklar var. Popülerseniz bir şeyi uygun yapmanız gerekmez. Halk sizi sever, sayar ve bilet fiyatınız ne olursa olsun o parayı bastırır, masraf ve seyreder. Ancak siz hakikaten bir tiyatro yapıyorsanız salonunuzun yerini bile çok geç öğrenirler. Bilmezler, zira bu o denli bir geri dönüşümü olan bir şey olmuyor. Sanatın metalaştırılması ile aslında sanat, sanat olmaktan çıkar. Sanatkarın nasıl kendini metalaştırıldığı konuşursak, işte bu tanınan kültüre giriyor.

“DİZİ FAST FOOD”

Ünal: Tiyatroyu neredeyse profesyonel olanlar için bahsediyorum. Güya bir hobi imiş de temel meslekleri dizi ve sinema oyunculuğu buymuş üzere. Algılamaları ise kendilerini metal açtıran bir öge bence. Tabi yadsınacak değil, büyük bir sanayi haline geldi, dizi kesimi. Ancak sinemayı başka bir yere koymak istiyorum. Sinema Osmanlı mutfağı olarak değerlendiriyorum sinemayı. Lakin dizi fast food. Yani geldiniz hamburgeri yediğiniz, yanında kolayı içtiğiniz kolonyalı mendil vermeden bile sebep sizi yani. Lakin Osmanlı mutfağı bu türlü değildir, Evvel çorbayla açılışı süratli yaparsınız. Ondan sonra işte sıcaklar gelir, sebzeler vardır sofrada bilmem nesi vardır, en son biter, tatlı gelir bitmez. Üstüne bir de Türk kahvesi içersiniz. Sinema o denli fakat tiyatro alışılmış bunların hepsinin de ötesinde bir şey yani. Zira canlı.

“PARAYI GÖSTERDİĞİNİZDE KAÇ KİŞİ SAĞLAM DURABİLİR?”

  • Toplumun “metalaşması hakkında kanılarınız?

Ünal: Oyunumuzda paranın ruhuna teslim olmayı, paraya teslim olmayı hicveden bir oyun. Münasebetiyle bugün yanı paranın ucunu gösterdiğiniz vakit sağlam durabilecek kaç kişi gösterebilirsiniz? Fikirlerinden prensiplerinden kişiliğinden ödün vermeyecek. Şayet bunlar sanatçı ruhluysa bir halde hayatlarının bir devrinde sanat eğitimiyle geçmişlerse bu insanın bir fikri vardır ve onu parayla satın almanız zordur, armağanlarla kandıramazsınız. Zira o yanlışsız bildiği yolda yürür. Bir insanın günde bin, bin 200 kalori ile hayatta kalabildiğini hayatını sürdürebileceğini bilir. Her şeyin para demek olmadığını çok güzel bilir ve bunu da lakin sanat eğitiminden geçmiş olanlar bilir.

“ATATÜRK’ÜN VİZYONUNDAN ÇOK UZAKLAŞTIK”

  • Atatürk’ün mirası bugün bıraktığı yerin bir epey gerisinde. Bir sanatçı olarak ne düşünüyorsunuz?

Ünal: Maalesef. Derin bir hüzün içirişindeyim. Zira ben doğduğum vakit Atatürk’ün portresi vardı bizim meskende. O portre darbeler vaktinde bile inmedi ki meskenlerde kimlik sorgusu yapıldığı, gelip kitap araması yapıldığı devirlerde bile babam o portreyi hiç inmedi oradan… Atatürk’ün vizyonundan sanat alanında öncelikle çok uzaklaştık. Atatürk’ün yapmak istedi; “muasır medeniyet” dediği noktanın da çok gerisinde kaldık. Bir ülkenin yalnızca iktisatla düzeleceğini, iktisadın sanat olmadan düzeleceğini inanlar ülkeyi bu hale getirdiler. Siyasi parti olarak demiyorum. Siyaseti de sevmiyorum, çok kirli buluyorum. Fakat burada herkesin çorbada tuzu oldu. Bazen de Atatürk’ün gerisine saklanarak Atatürkçüymüş üzere davranarak da Atatürk ile toplumla ortasına uzaklık koymaya çalışanlar oldu. Tekrar Atatürk’ün çizgisine taşıyabilecek -bakın bir başkan demiyor- bir oluşum olsaydı da biz de oraya yanlışsız yönelseydik.

“MARKSİST BİR OYUN”

  • EKONOMist oyunun yaratılış sürecini anlatır mısınız?

Şükrü Kocagöz: Bu kabare tipinde bir oyun. Bertolt Brecht’in aslında bir manada kurduğu, çok epik tipi dediğimiz yani seyircinin kendisinin tiyatroda olduğunu hissettirdiği bir tıp. Olağan bu bir manada açıkça söylenmese bile Marksist bir oyun. Marx’ın en büyük temalarından olan bir ‘yabancılaşma’ var, bir ‘çelişki’ var, bir de ‘metalaşma’ var. Yani her şeyin ‘satılıklaştırılması’ diye de Türkçeye çevirebiliriz. Buradan ekonomik sistemin zati Marx bütün eleştirisini yaparken işi, güldürü, komik filan diyip bu özü ustam Metin Akpınar’ın dediği üzere ‘Bir optik kaydırma’ ile gerçekleri öteki bir açıdan öteki bir mercekle gösteriyoruz. Bu da natürel güldürünün merkezine taktığınız vakit gerçeği. Aslında beşerler daha çabuk anlıyorlar durumu ve gülmece ile daha yanlışsız aktarabiliyorsunuz.

TURGUT ÖZAL’A YAZILDI GÜNÜMÜZE UYARLANDI

Kocagöz: EKONOMist’i de Turgut Özal devrinde onun izlemekte olduğu ve bize nazaran hayli yabancı ekonomik siyasetleri gülmece ile vurgulamak için yazdım. Oyun çok uzun bir metin olarak ortaya çıktı. Prova yapmadan ya Turgut Beyefendi vefat etti ve yeniliğini kaybedince oyun kaldı. Geçen Ağustos ayında Metin Akpınar “Devran döndü geldi. Tekrar ‘ekonomist’ ortaya çıktı. Sen o naftalinden bir çıkar. Bu türlü küçük bir kabare oynayacak bir yer bul. Çok aktüel, yeterli oynanır’ dedi. “Olur ağabey” dedim. Ben de aldım metni Rüçhan Bey’e getirdim; “Metin Ağabey, bu türlü böyle söylüyor. Bundan bir şey olur mu?’ diye sordum. Baktık yarısını attık. Aktüele oturduk. Ondan sonra alışılmış kabare demek tulûat demek. Orasına burasına ekleme, herkes de ağzına geleni söylesin. Oyun kabare oynadıkça oturur. Bir oyunun yirminci otuzuncu dan sonra artık saat üzere işler.

  • Site İçi Yorumlar

En az 10 karakter gerekli