‘Fiyat artışları çocukların hak mahrumiyetini artırdı’

‘Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’, çocukları korumak ve hayat şartlarını uygunlaştırmak için 20 Kasım 1989’da Birleşmiş Milletler Genel Şurası tarafından imzalandı. Bu manalı gün Dünya Çocuk Hakları Günü olarak kutlanmaya başladı. 

Hukuk Fakültesi Dr. Öğr. Üyesi Cihan Avcı Braun, 20 Kasım Dünya çocuk Hakları Günü’ne ait açıklama yaptı.

Braun, mukavelenin çocukla ilgili verilecek karar ve yapılacak süreçlerde çocuğun yüksek faydasının öncelikli olarak göz önünde bulundurulacağına hükmettiğini anımsatarak şunları söyledi: 

“Her ne kadar mukavelede garanti altına alınan birçok hak, anayasada temel bir insan hakkı olarak tanınmış olsa da dinlenme, boş vakit kıymetlendirme, oynama ve yaşına uygun eğlence-etkinliklerinde bulunma üzere birtakım hakların çocuklara mahsus olması, bu mukaveleyi özgün kılan özelliklerden biridir. Hatta kimi ülkelerde çocuk haklarının anayasal bir garanti altına alınması için anayasalarda yerini alması gerektiği tartışması da yapılmaktadır.”  

“İYİLEŞME OLSA DA HAK MAHRUMİYETLERİ SÜRÜYOR” 

Sözleşmenin çocukların hayatını birçok alanda olumlu tarafta etkileyen gelişmelere büyük katkı sağladığını tabir eden Cihan Avcı Braun, tüm bunlara rağmen mukavelenin her kararını taraf devletlerin tam olarak hayata geçiremediğine işaret ederek kelamlarını şöyle sürdürdü: 

• “Ne yazık ki farklı bölgelerde farklı çocuk hakkı ihlalleri ile karşılaşılmaktadır. Gelişmemiş kimi bölgelerde küçük yaşta gerçekleşen çocuk vefatlarıyla çocukların yaşama hakları ellerinden alınmakta, birtakım bölgelerde çocuklar okula gidemedikleri için çocukların eğitim hakları ellerinden alınmakta, kimi bölgelerde ise çocuğa şiddeti yasaklayan kanunların yokluğunda, çocukların şiddete karşı korunma hakları ellerinden alınmaktadır.
• Hak ihlalleri yalnızca gelişmemiş ülkelerde gerçekleşmemekte, birçok gelişmiş ülkede de annenin HIV virüsü taşıması sebebiyle çocukların, şimdi anne karnındayken sağlıklı bir hayat sürme hakları ellerinden alınmakta, kimi gelişmiş ülkeler ise iklim değişikliği sebebiyle sorumluluk kabul etmedikleri için çocukların pak bir etrafta yaşama hakları ihlal edilmektedir.” 

ÇOCUK GELİN HALA BÜYÜK SORUN 

UNICEF tarafından yayınlanan raporlara da dikkat çeken Braun, “Çocuk Haklarının 30. Yılı’ çerçevesinde yayınlanan rapora nazaran, yetersiz beslenen çocuk sayısı kontrat imzalandıktan sonraki 30 yıl içinde yarı yarıya azalmış olmasına karşın, her yıl yaklaşık 3 milyon çocuk yetersiz beslenme yüzünden ölmektedir. 0-14 yaş ortası çocukların HIV virüsüne yakalanma oranı 2010 yılından bu yana yarıdan daha fazla düşüş göstermesine karşın, her iki dakikada yaş aralığı 15-19 olan bir kişinin bu virüse yakalandığı tespit edilmiştir. Çocuk yaşta evlendirilen kız çocuklarının sayısı her geçen sene azalsa da, 2018 yılında 765 milyon çocuğun evlendirildiği kayıtlara geçmiştir” diye konuştu.  

KORONAVİRÜS BİTTİ DERKEN GÜÇ KRİZİ BAŞLADI 

2020-21 yıllarında çocukların, koronavirüs sebebiyle başta eğitime erişim olmak üzere birçok hakkından yoksun kaldığını anımsatan Dr. Öğr. Üyesi Braun, “Artık virüsü atlattık çocuklar salgına yakalanma korkusu olmadan okula gidebiliyor, arkadaşlarıyla görüşebiliyor, sokağa çıkabiliyor derken bu sene de Ukrayna savaşı ve buna bağlı olarak tüm dünyayı etkileyen güç krizi ve enflasyon meselesini ortaya çıktı. Güç maaliyetlerinin artması ile birçok eser ve hizmetin de fiyatı artmakta, buna bağlı olarak aileler çocukların muhtaçlıklarının giderilmesi noktasında da kısıtlamalar yapmak zorunda kalmakta ve bu da birçok alanda çocukların hak mahrumiyetine uğramasına sebep olmaktadır” dedi. 

SON 30 YILIN ZİRVESİNDE 

Her geçen gün daha da berbata giden iklim değişikliğinin dünya çapında bütün çocukların bugününü ve geleceğini tehdit eden bir sorun olduğunu vurgulayan Cihan Avcı Braun, şöyle devam etti: 

• “İklim değişikliği çocukların yaşama, sıhhat, eğitim, kültürel hayata katılma hakkı başta olmak üzere birçok temel hakkını tehdit etmektedir. UNICEF’in kısa bir müddet evvel yayınladığı haberde, toplam 27 ülkede en az 27,2 milyon çocuğun sel felaketinden etkilendiği, bilhassa Çad, Gambiya, Pakistan ve Kuzeydoğu Bangladeş’te sellerden etkilenen çocuk sayısının 30 yılı aşkın bir müddettir en yüksek düzeye ulaştığı belirtilmiştir.
• Daha çok iklim değişikliği sebebiyle ortaya çıkan sel felaketlerinin, çocukların boğularak ölmeleri, sıtma ve kolera başta olmak üzere bulaşıcı hastalıkların yayılması, içme suyuna erişimin kısıtlanması, yetersiz beslenme, eğitimin kesintiye uğraması ve çocuğa yönelik şiddetin artması üzere birçok hak mahrumiyetini de beraberinde getirdiği UNICEF tarafından vurgulanmıştır. 2022 BM İklim Değişikliği Konferansı’na UNICEF Delegasyon Lideri olarak katılan Paloma Escudero, çocuk hakları açısında bu durumu ‘Bu yıl global olarak gibisi görülmemiş bir ölçekte sellere ve bununla birlikte çocuklar için bir risk patlamasına şahit oluyoruz’ halinde tabir etmiştir.” 

“SORUMLULUK HEPİMİZDE” 

Dr. Öğr. Üyesi Cihan Avcı Braun, birtakım alanlarda çocuk hakları konusunda güzelleşmeler yaşansa da ortaya çıkan yeni krizlerin ve gitgide daha büyük felaketlere yol açan iklim değişikliğinin çocukların daima bir halde hak mahrumiyeti yaşamalarına sebep olduğuna işaret ederek, şunları söyledi: 

“Bu bahiste sorumluluğu yalnızca taraf devletlere yüklemek yerine, kendini çocuk haklarını müdafaaya adayan vakıf, dernek ve kuruluşlara maddi-manevi takviye sağlamanın, çocuk hakkı ihlali gördüğünde hukuka uygun araçlara müdahale etmenin her bireyin vazifesi olduğuna inanıyorum. Bu vazifenin kapsamını dar yorumlamamak gerekir. Örneğin, doğal kaynakları tasarruflu kullanmak bile çocuk haklarına bir katkıdır. Hakikaten her çocuğun çocukluğunu memnun, huzurlu, sevgi dolu bir ortamda ve pak bir etrafta sağlıklı olarak yaşamaya hakkı vardır.”