Atatürk ve İran Devlet Lideri Şah İstek Pehlevi ile İzmir güncesi-3

22 haziran 1934 günü, Atatürk ve konuğu İran Şehinşahı İstek Pehlevi, Halkevi’nde eşsiz bir deniz görüntüsü eşliğinde dinledikleri müzik ziyafetinden sonra, saat: 19.45’de ayrılmışlardır. Buradan sonra, ilerlemesinden ve geldiği basamaktan ötürü gurur duyduğu Konak’taki Ulusal Kütüphaneyi ziyaret etmişlerdir. Yeni kurulmuş Türkiye Cumhuriyeti’nin ilerleme yolunda atmış olduğu dev adımların bir göstergesi olarak konuklarına göstermekten kıvanç duyduğu Ulusal Kütüphane’nin kapısından içeri giren Atatürk, konuğuna dönerek:

“Buraya üçüncü gelişimdir. Birinci ikisinde bina tamamlanmamıştı. Bitmiş halini birlikte göreceğiz” demiştir. Ulusal Kütüphane’de kısa bir mühlet inceleme yapan Atatürk ve konukları dinlenmek için Naim Palas’a gitmişlerdir.

İran Şehinşahı İstek Pehlevi’yi o gece kendi konağında konuk eden Atatürk, Başbakan İsmet İnönü ve Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Beyefendi ile birlikte Vali Konağı’nda kalmışlardır. İran Dışişleri Bakanı Bekir Han Kazimi ile İran Elçisi İzmir Palas’ta öteki konuklar ise Gülcemal vapurunda gecelemişlerdir.

I·zmir, 24 Haziran 1934

Ertesi gün yani 23 Haziran 1934 Cumartesi günü, Atatürk ve konuğu İran Şehinşahı İstek Pehlevi, Türk ve İran Dışişleri Bakanları olduğu halde Seydiköy’de hava ataklarını ve savunma yordamlarını içeren bir askeri tatbikatı izlemiş ve Hava Karargâhı’nı ziyaret etmişlerdir. Şah, Türk ordusunun tatbikatta izlediği hareket yeteneğine hayran kalmıştır.

Atatürk konuklarıyla kent gezisi yapmış, halk ile birlikte olmanın verdiği memnuniyetle kendilerini hürmet, sevgi ve muhabbetle selamlayan İzmirlilerin hal ve hatırlarını sormuşlardır.

Atatürk’ü bu seyahat sırasında gören ve konuşma talihi bulan Yargıtay Onursal Lideri Merhum Yahya Gökçedağ, o memnun anı şöyle nakletmektedir:

“1934 yılı bahar ayı idi sanırım. Tahsilimi o zamanki İzmir Erkek Lisesi olan, şimdiki Atatürk Lisesi’nde yatılı olarak sürdürüyordum.

‘Hangi okulda okuyorsunuz?’ Dedi. (O vakitler öğrenciler okul şapkası takardı. Büyük Atatürk bizim talebe olduğumuzu anladığı için hangi okula gittiğimizi sormuş olmalıdır.)

‘İzmir Erkek Lisesi orta kısımda okuyoruz’ dememiz üzerine bizlere:

‘Sizler yarının sahipleri, Cumhuriyet çocuklarısınız. Çok çalışmanız icap ediyor’ dedi. Bizi okşadı, yanımızdan ayrıldı. Ayrılırken bize bakışını hiçbir vakit unutamam.”

Işıklar içinde yatsınlar.

28 Mayıs 2023

Ahmet Gürel

Atatürk Araştırmacısı