Uzmanından ‘cüzzam hastalığı’ uyarısı

Cüzzam hastalığı ile ilgili en eski bilgilere M.Ö.1550 yıllarında Mısır’da rastlandığını vurgulayan Dermatoloji Uzmanı Uzm. Dr. Egi Enkhjargal Losol, bulaşıcılığı son derece düşük ve çok yavaş ilerleyen bu hastalığın bugün hâlâ bilhassa açlık, yoksulluk, hijyen şartlarının makûs ve sıhhat hizmetlerinin ulaşılamaz olduğu coğrafyalarda görüldüğünü belirtti.

Dünyada her yıl ocak ayının son haftasının “Cüzzam Haftası” ve ayın son pazarının “Dünya Cüzzam Günü” olarak kabul edildiğini tabir eden Uzm. Dr. Egi Enkhjargal Losol, hasta olanların tedavisinin Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) üstlendiği bu hastalık hakkında bilgilendirmede bulundu.

‘ANNE SÜTÜNE DE GEÇEBİLİYOR’

Cüzzamda bulaşma kaynağının yalnızca insan olduğuna dikkat çeken Uzm. Dr. Egi Enkhjargal Losol, “Basil, hasta bedeninden dışarıya çeşitli yara salgıları ve bilhassa burun salgısı ile etrafa yayılmaktadır. Fakat hastalık çok yavaş ve sinsi ilerlediği için bulaş yolu tam olarak bilinememektedir. Anne sütüne basil geçebilmekte, lakin bu yolla hastalığın geçtiğine ait ispatlar şimdi yoktur.

Bakteri çok yavaş çoğalır, kuluçka periyodu yaklaşık 2-5 yıl kadardır, hatta belirtilerin görülmesi bazen 25 yılı bulabilmektedir. Bu hastalık bugün için Portekiz, İspanya, İtalya, Yunanistan, Kıbrıs ve ülkemizde de endemik olarak bulunması ve Lepra hastalarının HIV (AIDS) enfeksiyonuna yakalanma riski de yüksek olması nedeniyle bildirimi mecburî olan kıymetli bir toplum sıhhati problemidir.

Şimdiye kadar dünyada en küçük hasta olarak 3 haftalık bebekte görülen cüzzam hastalığı, her 2 cinste eşit oranda görülebilmekle birlikte lepramatöz (yaygın tutulum) formu erkeklerde daha fazla görülmektedir. Mecburî hücre içi mikroorganizma olan cüzzam basili periferik hudut hücreleri, bilhassa de schwann hücrelerini enfekte edebilen tek basildir” dedi.

‘KARACİĞER TUTULMASI ESAS VEFAT NEDENİ’

Cüzzam basilinin bedene girdiğinde birinci olarak kemik iliği kökenli makrofaj (fagositoz yeteneğine sahip öldürücü hücre) hücrelerinin basili yakaladığını vurgulayan Dr. Egi Enkhjargal Losol, “Bu evreden sonra basil bedende 2 yol izler. Birinci durumda evvel Schwann hücresi tarafından tutulan basil konakçının hücresel immunitesi âlâ olması nedeniyle makrofaj tarafından öldürülerek hastalık oluşmadan enfeksiyon sonlanır. İkinci durumda konakçının immunitesi zayıf olması nedeniyle basil makrofaj içinde fagositozdan kaçarak bütün bedende yaygın tutulum yapabilen kronik sinsi hastalığı başlatmaktadır.

CÜZZAMIN BELİRTİLERİ

Yüz, kol ve bacakların dış yüzü ve kalçalar üzere soğuk deri alanlarında bir yahut birkaç adet hafif açık beyaz renkte bazen hafif pembemsi renkte lekeler formunda birinci belirti başlar. Bu evrede hastalık yakalanırsa büsbütün tedavi edilebilir.

Hastalık ilerledikçe yüzeysel deri hudut hücreleri büsbütün tutulur ve tutulan sonda şiddetli ağrı, hudut kalınlaşması, duyu ve güç kaybı ortaya çıkmaktadır. Ayrıyeten üst teneffüs yolu tutulmasına bağlı olarak burun tıkanıklığı, burun kanaması, burun septum delinmesi, damak delinmesi ve ses tellerinin tutulmasına bağlı olarak çatallı boğuk ses, pençe el ve düşük ayak vakitle ortaya çıkar. Hastalarda sakal ve bıyık kılları seyrekleşir. Lakin saçlar daima gür kalır ve hastalıkta santral hudut sistem tutulmamaktadır. Karaciğer tutulması en önemli mevt nedenleridir” diye konuştu.

Hastalığın tipik belirtilerinin el ve ayaklarda uyuşma, ağrılı ve/veya hassaslaşmış hudutlar, deride yanma hissi, yüzde ve kulak göğüslerinde ağrısız şişlikler, kaş ve kirpiklerin dökülmesi olduğunu işaret eden Uzm. Dr. Losol ayrıyeten şunları söyledi:

“Hastaya deri bulguları, kuşkulu lezyonun yerine nazaran kulak göğsü, diz ve dirseklerdeki lezyonlarından direkt yayma, faal lezyonları varsa kenarından deri biyopsisi yahut kalınlaşmış hudut dokusundan biyopsi alınıp histopatolojik inceleme ve aside dirençli boyama ile tipik basillerin görülmesi, nadiren de kandan ELISA yolu ile doğrulanarak teşhis konur. Hastalığın tedavisi DSÖ’nün önerdiği biçimde çoklu ilaçlarla 6 ay ila 2 yıl ortasında sürmektedir. Kuşkulu lezyon ve belirti varlığında kesinlikle bir dermatoloji uzmanı görüşünün alınması değerlidir.”