Uzmanı uyardı, yanlışsız olmayan diyet kilo almanıza neden olabilir

MAÜ Tıbbi Biyokimya Anabilim Kısmı Lideri Doç. Dr. Hasan Basri Savaş, karbonhidrat, protein ve yağ besin ögelerinin bedende çok sayıda değerli yapısal ve fonksiyonel misyonları olduğunu belirterek, “Bunların bir kısmının neredeyse büsbütün yasaklandığı yahut bir kısmının sınırsız üzere önerildiği diyet modelleri istikrarlı beslenmeden ve sürdürülebilir olmadan uzaktır. Bu çeşit diyetler kısa vadede kilo verdirse bile uzun vadede hem sürdürülemez ve verilen kilolar geri alınabilir hem de çeşitli hastalıklar ortaya çıkabilir” formunda konuştu.

“KARBONHİDRATTAN KISITLI BESLENME DEPRESYONA YOL AÇABİLİR”

MAÜ Tıbbi Biyokimya Anabilim Kısmı Lideri Doç. Dr. Hasan Basri Savaş, “İnsan hücresinin ve bedeninin yapısında karbonhidrat (şeker), lipid (yağ) ve proteinler çok ölçüde bulunmaktadır. Bu besin ögelerinin çok sayıda kıymetli yapısal ve fonksiyonel vazifeleri vardır. Bunların bir kısmının neredeyse büsbütün yasaklandığı yahut bir kısmının sınırsız üzere önerildiği diyet modelleri istikrarlı beslenmeden ve sürdürülebilir olmadan uzaktır. Bu çeşit diyetler kısa vadede kilo verdirse bile uzun vadede hem sürdürülemez ve verilen kilolar geri alınabilir hem de çeşitli hastalıklar ortaya çıkabilir.

Örneğin karbonhidrattan kısıtlı beslenme depresyona yol açabilir. Biyokimyasal olarak, bedende şeker, yağ ve protein kısıtlı ölçüde birbirine dönüşebilir. Lakin bu dönüşüm, hayati işlevleri korumak için çok kısıtlı ölçüde ve kısa vadeli bir tahlildir. Uzun periyodik besin kısıtlamaları çeşitli önemli hastalıklara yol açabilir. İstikrarlı, doğal ve içeriğinden emin olunan bir beslenme ile sağlıklı ve uzun periyodik bir ömür biçimine kavuşulabilir. Bütün bu gerçeklere karşılık, önemli protein, yağ yahut karbonhidrat kısıtlamaları içerebilen, ketojenik ve protein gibisi diyetler nereden ortaya çıkıyor. Bu çeşit diyet teklifleri çoklukla kronik, ağır hastalıklarda bedende oluşan kusurlara karşı tedbir olarak ortaya çıkıyor” diye konuştu.

“HER BEŞERE ISRARLA TIPKI TEKLİFLERİ YAPMAK YANLIŞ OLABİLİR”

Doç. Dr. Hasan Basri Savaş, diyetlerde olması gereken özelliklerden bahsederek, “Hücre ve vücut yapımıza, gereksinimlerimize uygun olmalıdır. İstikrarlı olmalıdır. Aşırılıklardan, keskin yasaklardan, gereksinimlerimize ters tekliflerden uzak olmalıdır. Sürdürülebilir olmalıdır. Dönemsel olmamalıdır.

Yaşam üslubuna dönüşebilmeli, sürekli ortalama bir biçimde uygulanabilir olmalıdır. Ferdî, kültürel, bölgesel farklılıkları dikkate almalıdır. Dünyanın her bölgesine ve bir bölgedeki her beşere ısrarla birebir teklifleri yapmak yanlış olabilir. Genel sınırları gerçek belirlenmiş, ayrıntıları kişiselleşmeye müsait olmalıdır. Bedenin muhtaçlığı olan makro ve mikro besinleri ve suyu kâfi ve doğal biçimde almamızı sağlamalıdır” dedi.

“SAĞLIKLI İNSANLARA TIPKI MODELİ ÖNERMEK YANLIŞSIZ DEĞİLDİR”

Savaş, diyabette, epilepside, diyalize bağımlı böbrek yetmezliğinde kimi besin öğelerinin kısıtlaması gündeme gelebileceğini belirterek, “Fenilketonüri ve gibisi birçok doğumsal metabolik hastalıklarda, gluten enteropatisinde özel beslenme biçimleri önerilebilir. Ama bu teklifler tedavinin bir kesimidir ve hastalarla sonludur.

Sağlıklı insanlara birebir modeli önermek yanlışsız değildir. Sağlıklı insanlara önerilen kısıtlı diyetler uzun vadede yarar yerine ziyan verecektir. Ketojenik diyetler bir sıhhat profesyoneli tarafından uygulanmadığında kısa vadede tartı kaybı sağlıyor üzere görünse de uzun vadede dehidratasyona, böbrek ve karaciğer işlevlerinde bozulmalara yol açabilir.

Tek bir makro besin ögesinin yoğunlukta tüketildiği hiçbir diyet tipi sağlıklı ve sürdürülebilir değildir. Sağlıklı beslenmede maksat dengeyi ve çeşitliliği sağlamaktır. Ketojenik diyetin ortaya çıkış emeli da kilo vermek değil, ağır epilepsi hastası olan çocuklarda tedaviye dayanak olmaktır” sözlerini kullandı.

“HASTALIKLARA GİDEN SÜREÇLER TETİKLENİR”

Savaş, temel besin ögelerini makûs ve yasaklı göstermek yerine, doğal ve sağlıklı kaynaklardan kâfi ölçülerde alımını teşvik etmek daha gerçek olacağını belirterek, “Örneğin, yüksek fruktozlu mısır şurubu içeren çok işlenmiş bir besinden karbonhidrat alımı yerine, doğal, lifli ve kompleks yapılı bir tahıl, bakliyat, zerzevat yahut meyveden kâfi ölçüde karbonhidrat alımı önerilmelidir. Bu sayede kan şekeri süratlice yükselmez.

Glikoz toleransı bozulmaz. Hastalıklara giden süreçler tetiklenmez. Hücrelerin, dokuların, organların ve sistemlerin yapısı korunur. Sürdürülebilir diyet modeli olarak taze meyve, zerzevat ve tam tahıllardan güçlü, sağlıklı yağ kaynağı olarak zeytinyağının önerildiği Akdeniz diyeti hastalıklardan korunmada epey kıymetlidir. Gözetici hekimlik için; doğal yapılı, istikrarlı ve kâfi ölçüde beslenmeyi içeren sağlıklı bir diyet modeli hayat şekline dönüştürülmeli ve ebediyen sürdürülmelidir. Bu prensipler çerçevesinde her kişi önerilen tüm diyet modellerini inceleyerek en yanlışsız kararı kendisi verebilir” formunda konuştu.