Ulu deha Atatürk’ü anlamak için bu kitaplara bakmak gerekiyor: Atatürk’ün en sevdiği kitaplar…

Bugün; Türk’ün atası, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu, başöğretmen Mustafa Kemal Atatürk’ün bedenen ortamızdan ayrılışının 84.yıldönümü. 

57 yıllık hayatına 11 savaş, 24 madalya, 7 nişan, 13 kitap, 1 ülke ve milyonlarca özgür insan sığdıran şanlı deha Atatürk’ü anlamak; onun ülkülerini görmekten geçiyor.

Yaşamının büyük bir kısmı cephelerde geçirmiş Atatürk, her şeyden evvel kendini muazzam geliştirmiş bir başkandır. Periyodun kaidelerine ve kısıtlı imkanlarına karşın öğrenmekten asla geri durmayan Atatürk’ün, feyz alınması gereken en kıymetli özelliklerinden biri de düzgün bir kitap okuyucusu olmasıdır.

Mustafa Kemal Atatürk’ün kütüphanecisi olan Nuri Ulusu‘nun hatıratları, Atatürk’ün kitap sevgisi ve okuma alışkanlığı hakkında çok pahalı bir anıyı barındırıyor.

Atatürk, Kurtuluş Savaşı’nın akabinde Nuri Ulusu’ya talimat vererek, cephane sandıklarına kitap doldurulmasını ister. Türkiye’nin artık kültür ve sanat savaşı içine girdiğini vurgulayan başkan,’’ Şimdi savaş bitti, yeni bir savaşımız başlıyor. O da kültür ve sanat savaşımızdır ve okumakla, kitapla olur; işte artık cephane taşıdığımız o sandıklara kitaplarımı koy, bu sandıklarla taşınsın, cephanenin yerini artık kitaplar alsın’’ diyerek, ne derece büyük bir insan olduğunu bir sefer daha ispatlar.

Gazeteci Ruşen Eşref Ünaydın da Atatürk’ü ziyarete gittiğinde masasında Balzac’ın “Colonel Chabert’’inin, Maupassant’ın “Boule de Suif’’inin, Lavedan’ın “Cervir’’inin durduğunu tekraren defa anlatmıştır.

Okuma sevgisinin kendisine büyük bir bilgi birikimi sağladığını savunan Atatürk ayrıyeten 12 kitap yazmıştır.

İşte, hayatı boyunca 4000 civarında kitap okuyan Atatürk’ün en sevdiği kitaplar…

Çalıkuşu – Reşat Nuri Güntekin

Eğitimci muharrir Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu yapıtı, Atatürk’ün en sevdiği kitapların başında gelir. Hatta Çalıkuşu Atatürk’ün başucu kitabıdır.

Güntekin’in birinci olarak 1921 yılında tefrika olarak yayımladığı Çalıkuşu yapıtı, 1922 yılında yazılmış; İstanbul ve Anadolu’da geçen ve art planda Birinci Dünya Savaşı ile birlikte Osmanlı’nın son yıllarını anlatan bir romandır.

Mustafa Kemal, Büyük Taaruz öncesi Akşehir’de ki konutunda dinlenirken okumaya başladığı Çalıkuşu için odada bulunanlara “Biliyor musunuz, gece Reşat Nuri Bey’in Çalıkuşu romanını okumaya başladım. Çok beğendim. İhmal edilmiş Anadolu’yu ve genç bir hanım öğretmenin yaşadığı zorlukları ne hoş anlatmış. Bitirince İsmet’e vereceğim. Sonra sizler de okuyun.” demiştir.

Çalıkuşu romanı, düzgün eğitim alan bir İstanbul kızının Anadolu’daki köylerde ve kasabalarda öğretmen olarak başından geçen serüvenleri anlatmaktadır. Karakterlerin hisleri, ülke gerçeklerinin birer yansıması misali okuyucuya sunulur. Bu hâliyle de devrinin koşullarını yansıtan, Anadolu insanına ayna tutan bir yapıt olarak her yaştan okurun ilgisini çekebilecek bir romandır. Bu yapıtın Atatürk’ün ıslahatlarına da ilham olduğu düşünülür.

Beyaz Zambaklar Ülkesinde – Grigory Petrov

Mustafa Kemal Atatürk’ün ve Genç Türkiye’nin üzerinde en tesirli olmuş kitapların başında “Beyaz Zambaklar Ülkesinde” geliyor. “Atatürk’ün askeri okulların müfredatına konulmasını emrettiği kitap” olarak da ünlenen eser Balkan halklarının emperyalizme karşı uyanışına, Türkiye’de yeni kurulmakta olan devlete ve uluslaşma sürecine olan katkısıyla vakit içerisinde “ulusal devlet yaratmanın reçetesi” haline gelmiştir.

100 sayfayı bulan bu eser, Rus kökenli bir papaz olan Grigory Petrov’un kaleminden çıkmıştır. Bu kitap tüm yoksulluğa, imkansızlıklara ve elverişsiz tabiat şartlarına karşın, bir avuç aydının önderliğinde; askerlerden din adamlarına, profesörlerden öğretmenlere, hekimlerden iş adamlarına kadar, her meslekten insanın omuz omuza bir dayanışma sergileyerek, Finlandiya’yı, ülkelerini geri kalmışlıktan kurtarmak için nasıl muazzam bir gayret verdiklerini mevzu alır.

Toplum Kontratı – Jean Jacques Rousseau

Mustafa Kemal Atatürk’ün Jean Jacques Rousseau’nun kanunların üstünlüğü, kanunlar önünde herkesin eşit olması üzere hususlardaki görüşlerinden etkilendiği düşünülür.

1762’de Cenevreli filozof Jean-Jacques Rousseau tarafından yazılan bu kitapta, siyasi bir sistemin kurulabilmesi için en güzel sistemin toplumsal kontrat olduğu açıklanmaktadır. Toplumsal Kontrat ilerlemeci bir çalışmadır. Avrupa’da ve bilhassa Fransa’da siyasi ıslahatlar yahut ihtilallerin yapılabilmesi için teşvik edici bir nitelik taşımıştır. Monarşik nizama karşı muhalif bir yapı taşıyan Toplumsal Mukavele yasal nizamı hakim kılmayı amaçlamaktadır.

Toplumsal Kontrat fikrinin merkezinde basitçe şu yer alır: Genel kanaatin yönlendirmesi ile belirlenen otorite ve bireylerin pozisyonları, bütünün ayrılamaz modülleri ve bireylerin kümeyle paydaşlığı temelinde birleşir.

Türkçülüğün Temelleri – Ziya Gökalp

Mustafa Kemal Atatürk’ün büyük ölçüde etkilendiği, yaptığı ihtilaller ve kurduğu Türkiye’nin perde ardındaki fikirsel güçlerden bir eser olarak görülen Türkçülüğün Asılları, 1923’te yayımlanmıştır.

Eser, Türk milliyetçiliğinin tüm fikir ve tekliflerini bir sistem bütünlüğü içinde ortaya koyan, muharririn değişik vakitlerde yazmış olduğu denemelerden derlediği sosyolojik bir kitaptır. Tıpkı vakitte Ziya Gökalp, Türk sosyolojisinin kurucusu ve Türk milliyetçiliğinin en değerli düşünürlerinden biridir.