Toplumsal cinsiyet eşitsizliği akademide de kendini gösteriyor

Cumhurbaşkanlığı kararıyla 10 Ocak’ta dört üniversiteye rektör atananların hiçbirinin bayan olmaması toplumsal cinsiyet eşitsizliği konusunu tekrar gündeme getirdi. Yüksek Öğretim Kurumu’nun (YÖK) 2022 bilgilerine nazaran üniversitelerdeki 182 bin 18 akademisyenden 83 bin 83’ü bayan, 98 bin 935’i ise erkek. Türkiye’deki vakıf ve devlet olmak üzere toplam 204 üniversitenin ise yalnızca 17’sinin rektörü bayan.

Cumhuriyet’e konuşan akademisyenler eşitsizliğe dikkat çekerken “Kadınlar rektörlüğe aday oluyor fakat tercih edilmiyor. Bayanlar cam tavanlara çarpıyor” dedi. 

‘KADINLARIN YÜKÜ FAZLA’

Küresel Eşitlik ve Kapsayıcılık Ağı Derneği Lideri Ayşe Kaşıkırık, “Öğretim ve araştırma görevliliğinde bayan sayısı erkek sayısından fazla. Doçentlik ve profesörlükte ise erkek hâkimiyeti artmaya başlıyor. Yüzde 32 oranında bayan profesör, tıpkı sayılarda da doçent var. Bütün üniversitelerin sitelerine girdim, yüzde 8.3 buldum bayan rektör oranını. Bayanlar aday oluyor fakat tercih edilmiyor. Toplumsal cinsiyet rollerinden ötürü, ‘Kadınlar vakit ayıramaz, rektör dediğin 7/24 çalışır’ mantığıyla. Bayanın bakım emeği ve üzerindeki yük o kadar fazla ki” diye konuştu. 

 (Ayşe Kaşıkırık)

Kaşıkırık kelamlarını şu halde sürdürdü:

“20 YÖK üyesinden yalnızca birisi bayan. Bunu siyasette de görüyoruz. Bayanlar cam tavanlara çarpıyor. Türkiye’deki birçok erkek rektörün akademik başarısı çok önemli halde zayıf. Çok büyük bir kısmının yabancı lisanı bile yok. Bayanlar için çok yüksek akademik muvaffakiyet işe yaramıyor, muvaffakiyetin ötesinde öbür faktörlerle de çaba ediyorlar.”

‘KADINLARIN DEVRİNDE ATILIMLAR YAPILDI’

İstanbul Teknik Üniversitesi Geliştirme Vakfı Okulları İdare Konseyi murahhas üyesi Prof. Dr. Lerzan Özkale de 2016’da rektörlüğe aday olduğunu fakat muhalif görüşte olduğu için atanamadığını anlattı. Özkale, “Siyasetin bu derece akademinin içine girmiş olduğu bir devirde ve genel toplumsal cinsiyet eşitliğiyle ilgili her şey geriye gitmişken rektörlerde cinsiyet eşitliğinin sağlanmasını beklemek bence gerçekçi değil” dedi.

(Lerzan Özkale)

Özkale, 250. yılını kutlayan okulda 1996’da bir bayan rektör olduğuna değinerek “Kadın rektörlerin periyotlarına bakarsanız bütün bulundukları üniversitelerde çok yenilikçi işler yaptılar” dedi. 

ERİL KÜLTÜRÜN ETKİSİ

Doç. Dr. Nihan Yıldırım, “Kadın akademisyen olmamasının nedenlerinden biri, bayanların üst seviye akademik düzeylerdeki oranlarının da düşük olması, yani profesörlerin yalnızca üçte biri bayan YÖK’ün datalarına nazaran. Lakin bu sayı bile rektörlük konumlarında bayanların çok yetersiz olmasını açıklanamıyor” ifadelerini kullandı. 

(Nihan Yıldırım)

Yıldırım, “Türkiye’nin eril kültürünün bunda tesiri var. Konut işi ve çocuk yetiştirme sorumluluklarının akademik ailelerde bile eşit olmadığını biliyoruz. Ben de bir akademisyen ile evliydim, konut işleri ve çocuk sorumluluğu açısından aldığımız yük eşimin tüm âlâ niyetine karşın hiç birebir seviyede olmadı” sözlerini kullandı. 

9 ÜNİVERSİTEDE BAYAN PROFESÖR YOK

127 devlet üniversitesinden yalnızca 5’inde bayan rektör var. 9 üniversitede ise tek bir bayan profesör yok. İstatistiklere nazaran Türkiye’de yüzde 32.5 bayan profesör oranı, yüzde 20.8 ortalama ile AB ülkelerini geride bırakırken yüzde 32.5 olan ABD ile eşitlendi.