Simülasyonda yaşayıp yaşamadığımızı öğreneceğimiz deney

Birleşik Krallık’taki Portsmouth Üniversitesi’nde vazife alan Alman fizikçi Melvin Vopson, kainatın aslında bir simülasyon olabileceği niyetini bilimsel yollarla sınamaya hazırlanıyor.

Independent Türkçe’deki habere nazaran Vopson, deney için gerekli harcamaları karşılama gayesiyle bağış toplamaya başladı. 219 bin dolar elde etme gayesiyle kampanya başlatan bilim insanı, şimdilik sırf bin dolar toplayabildi. Vopson, insanlara deneyin gayesini ve nasıl yapılabileceğini anlatmak için The Conversation’da simülasyon teorisini ele aldı ve bunu kanıtlayacağını düşündüğü yolu açıkladı.

SİMÜLASYON TEORİSİ NEDİR?

Simülasyon teorisi, kabaca, bu kainatın aslında öteki canlıların tasarladığı bir bilgisayar programı olduğu manasına geliyor. Teori, “Evrende hayat nasıl ortaya çıktı?” sorusuna kadar dayanıyor.
Dünya’da ve münasebetiyle kainatta hayatın gelişmesi için gereken karmaşık şartların ve olaylar zincirinin nasıl ortaya çıkabildiği bilim dünyasının en büyük gizemlerinden.

Bazı fizikçiler, çoklu cihan teorisinin bu soruyu cevaplayabileceğine inanıyor. Buna nazaran bizimki üzere birçok cihanın var olduğu farz edilirse en az bir adedinde gerekli şartların oluşması şaşırtan değil.

Öte yandan birtakım bilim insanları bu soruya büsbütün farklı bir yanıt veriyor: Cihan, birilerinin bilgisayarda ince ayarlamalar yaptığı bir simülasyon olabilir.

Vopson’a nazaran ikinci seçenek, bilgi fiziği ismi verilen bir bilim kolunun alanına giriyor. Bu da fizikî gerçekliğin aslında “uzay-zaman tecrübemizi ortaya çıkaran bilgi parçalarından” oluştuğu manasına geliyor.

Vopson, The Conversation’daki yazısında bunu şöyle açıklıyor:

1989’da efsanevi fizikçi John Archibald Wheeler, kozmosun temelde matematiksel olduğunu ve bilgiden doğmuş olabileceğini söyledi. Yani ünlü aforizmayı ‘bit’lerden icat etti.

Bilgisayar lisanında bilgi depolayan en küçük ve en temel üniteye “bit” ismi veriliyor.

“Aşırı yüklenmiş bir işlemcinin bilgisayardaki süreçleri yavaşlattığını biliyoruz” diyen bilim insanı, teoriyi Einstein’dan bir örnekle açıklıyor:

Benzer biçimde Albert Einstein’ın genel görelilik kuramı da kara deliğin yakınında vaktin yavaşladığını gösteriyor.

HER BİLGİ MODÜLÜNÜN SONLU VE ÖLÇÜLEBİLİR BİR KÜTLESİ OLMAK ZORUNDA

Vopson, 2019’da Einstein’ın genel görelilik kuramına dayandırdığı bir teori ortaya atmıştı. Bu teoriye nazaran her bilgi modülünün sonlu ve ölçülebilir bir kütlesi olmak zorunda.

Örneğin bilgi yüklü bir sabit disk, birebir diskin boş versiyonundan daha ağır olmalı. Öte yandan, bu kütle farkı çok küçük bir değişikliğe tekabül ettiği için eldeki imkanlarla ölçülmesi ve münasebetiyle fizikçinin teorisini kanıtlaması şimdiye dek mümkün olmadı.

Vopson ise yakın gelecekte bu teoriyi kanıtlamanın mümkün olduğunu düşünüyor. Fizikçinin şimdilik sadece kağıt üzerinde tasarladığı deneyde iki varsayım öne çıkıyor.

Bunlardan birincisi, bilginin de kütleye sahip olduğuna yönelik ana iddia.

İkinci varsayıma göreyse tüm temel parçacıklar, canlıların DNA tarafından kodlanmasına benzeri formda, kendileriyle ilgili bilgi içeriğini depoluyor. Öbür bir deyişle her elektron bir bilgi taşıyor.

Vopson bu ikinci varsayımına dayanarak maddeyi anti-maddeyle (diğer bir deyişle elektronu pozitronla) çarpıştırmak istiyor:

Tüm parçacıklar kendileriyle tıpkı olan lakin zıt yüke sahip ‘karşı’ versiyonlarına sahiptir. Bunlara anti-madde deniyor. Bir güç patlamasında bu iki unsur ‘fotonlar’ yani daha hafif parçacıklar yayarak birbirini yok ediyor.

Vopson, bu parçacıklar yok edildiğinde geriye bilginin kalacağını düşünüyor. Bu bilginin düşük güçlü kızılötesi fotonlara dönüşeceğini ve bunu da kelam konusu deneyle kanıtlayabileceğini tabir ediyor:

Ortaya çıkacak fotonların sahip olması beklenen frekansların tam aralığını bilgi fiziğine dayanarak hesapladım. Bu deneyi mevcut araçlarımızla yapmak çok mümkün.

“Bitler, simülasyonun kodlarıdır”

Bu teoriyle birlikte bilginin unsurun 5. hali olduğunu öne süren Vopson, “Temel parçacık başına düşmesi beklenen bilgi içeriğini bile hesapladım. Deney protokolünü de buna dayandırdım” diyor:

Simüle edilmiş bir cihanın, her yerde çok sayıda bilgi biti içereceğini varsaymak mantıklı. Bu bilgi bitleri simülasyonun kodlarını temsil eder. Hasebiyle, bitlerin saptanması simülasyon hipotezini kanıtlayacaktır.

Vopson, bu teoriden hareketle yazdığı bir öteki makalede, toplumsal medyada paylaşılan her gönderinin ve atılan her iletinin da aslında Dünya’nın yükünü artırdığını öne sürmüştü.

Aynı deneyle iki kanıyı de kanıtlayabileceğini söyleyen fizikçi, “Bir elektrondaki bilgi, onun kütlesinden 22 milyon kat küçüktür. Bilgiyi lakin elektronu silerek ölçebiliriz” demişti:

Bir unsur parçacığını bir anti-madde parçacığıyla çarpıştırdığınızda birbirlerini yok ederler. Bunu biliyoruz. Parçacık yok olduğunda bu bilgi bir yere gitmek zorunda.