Seçim bitti artırım geldi

145 okunma — 15 Temmuz 2022 13:00

admin

Seçimlerin bitmesinin akabinde artırım dalgası başladı. Evvelki gün motorine 29 kuruş artırım geldiği; pompa fiyatına bu artırımın 21 kuruş olarak yansıyacağı haberi gelmişti. Yıl başından bu yana başta akaryakıt olmak üzere akaryakıt eserlerine 11 kere artırım geldi.

Dün sabah ise çay ve şekere yüksek oranda artırım yapıldı. Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü (ÇAYKUR) kuru çaya yüzde 15 artırım yaptı. Çaykur, artan yaş çay eser, personel ve işletme maliyetlerini göz önünde bulundurarak kuru çaya artırım yapma kararı aldı. Artırım dün fiyatlara yansıdı. Doğu Karadeniz Bölgesi’nde bir müddettir çay bölümü temsilcileri maliyet artışları nedeniyle kuru çaya artırım talebinde bulunuyordu. AKP 31 Mart ve 23 Haziran seçim süreci kampanyasında çay dağıtmıştı.
Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ şekere yüzde 16 artırım yapıldığını açıkladı. Türk Şeker’in resmi internet sayfasından yapılan açıklamada, “50 kg’lık polipropilen torbalarda ambalajlı kristal şekerin fabrika çıkışı satış fiyatı, 25.06.2019 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yüzde 16 artırılarak (KDV hariç) 3.57 TL/Kg olarak tekrar tespit edilmiştir” denildi.

Süt ve süt eserleri ile kıyma, sucuk, salam üzere eserlere sadece mayıs prestijiyle yüzde 20’yi aşan artırım yapıldı. Eylül 2018’den bu yana fiyatı yüzde 150 artan beyaz et, geçen günlerde yine zamlandı. Son 3 ayda yüzde 50 zamlanan tavuk eti cep yakıyor. Tüm piliç ve tavuk bagetin fiyatı 8 liradan 13 liraya, tavuk göğüsün fiyatı 12 liradan 18 liraya, tavuk kanatın fiyatı 13 liradan 20 liraya kadar yükseldi.

31 Mart seçimlerinin bitmesiyle birlikte birinci artırım haberi de elektrikten gelmişti. Güç Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), 1 Nisan 2019’dan itibaren geçerli olmak üzere Elektrik Üretim AŞ’nin (EÜAŞ) faal elektrik güç toptan satış tarifesi belirlendi. Dağıtım şirketlerine yapılan satışların fiyatı yaklaşık yüzde 37 zamlanmış oldu.

Enflasyonu artırır
Zamlar enflasyona üst istikametli tesirleri açısından da yakından takip ediliyor. Uzmanlara nazaran, peş peşe yapılan artırımlar enflasyon oranlarını üst çekecek. Enflasyonun yüzde 20’ler civarında seyretmesi ve üretici fiyat endeksi (ÜFE) ile tüketici fiyat endeksi ortasındaki makasın açılması da tasa yaratıyor. Uzmanlara nazaran geçen yıl mayısta yüzde 20.16 olan ÜFE’nin bu yıl mayısta yüzde 28.71’e çıkması da üreticinin fiyatlarına artırım yapmasını kaçınılmaz kılıyor. Hükümet seçimlerden evvel “Enflasyonla Topyekûn Mücadele” kampanyası kapsamında üreticilere ve perakendecilere artırım yapmayın baskısı yapmıştı. Fakat artık birçok esere yüklü artırımların gelmesi gündemde. Temmuz başı prestijiyle tütün ve alkol eserlerine uygulanan ÖTV meblağlarına birinci 6 aylık ÜFE artışı oranında artırım yapılacak.

Alım gücü düşüyor

Asgari fiyatla çalışan yurttaşlar, son bir yılda yüzde 26 artan açlık ve yoksulluk hududunun altında yaşıyor. Türkiye Emekçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) datalarına nazaran, 2019 Mayıs’taki açlık hududu bir evvelki yılın tıpkı ayına nazaran yüzde 25.9 artarak 2 bin 124 TL’ye, yoksulluk hududu da 6 bin 919 TL’ye yükseldi. Dört kişilik bir ailenin yalnızca besin için yapması gereken zarurî harcama fiyatı, yılın birinci beş ayı sonunda 183 TL arttı.

Birleşik Metal İş Sendikası Sınıf Araştırmaları Merkezi’nin hesaplamalarına nazaran ise minimum fiyatlı mayıs ayında besin karşısında alım gücünü gerçek olarak bir yılda yaklaşık yüzde 8 oranında kaybetti. Kelam konusu ücretlinin geliri ile 2018 Mayıs’ta alabildiği kadar zerzevat alabilmesi için maaşının mevcuttan 763 TL daha fazla olması (3 bin 263 TL) gerekiyor. Birebir ölçüde meyve alabilmesi için fiyatının mevcuttan 322 TL (2 bin 822 TL) fazla olması koşul.

Kamu çalışanları temmuz ayında enflasyon farkından kaynaklı artırım alacak, fakat artırım vergi kesintileri nedeniyle maaşına yansımadan gidecek. Çalışanlar haziran ayından itibaren yüzde 20’lik vergi dilimine girdiği için, kamu çalışanlarının fiyatlarındaki artışlar, daha artırım cebine girmeden artan vergiyle geri alınacak. Kamu çalışanlarının aylık fiyatlarından ocak ayında yüzde 15 oranında gelir vergisi kesilirken bu oran öteki aylarda yüzde 20’ye çıkıyor. Birtakım kamu çalışanları yıl içinde yüzde 27 oranındaki dilime de giriyor bu da kesinti ölçüsünü artırıyor.
2018 ve 2019 yıllarını kapsayan kelamda toplusözleşme görüşmesine nazaran 2019 Temmuz ayında devlet memurları yüzde 5 artırım ve enflasyon farkı alacaktır. Kamu çalışanlarının fiyatlardaki artışlar, daha artırım cebine girmeden artan vergiyle geri alınacak.