Radyasyon korkusu göğüs kanseri hadiselerini artırdı

Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi (KETEM) aracılığıyla tüm vilayetlerde mamografi taramaları yapıldığını ve Türkiye’de her 3 bayandan 1’inin bu taramalara katıldığını söyleyen Türk Radyoloji Derneği (TÜRKRAD) Genel Sekreteri Prof. Dr. İhsan Şebnem Örgüç, bu taramalarda bir sorun görüldüğü takdirde hastaları ileri incelemeye yönlendirildiklerini ve birtakım bayanların “radyasyon korkusu” nedeniyle bu taramalara katılmadığını anlattı.

Prof. Dr. İhsan Şebnem Örgüç, mamografinin radyasyona, münasebetiyle kansere yol açtığı tarafındaki görüşü şöyle kıymetlendirdi:

“Bu nitekim bir endişe ve efsane haline gelmeye başladı diye düşünüyorum. Radyasyon korkusu tıbbın yapabileceği hizmetleri engelleme noktasına kadar geldi. Bana soran hastalarıma, ‘Radyasyondan niçin korkuyorsunuz?‘ diyorum. ‘Kanser yapar‘ diyorlar.

Evet, teorik olarak o denli bir risk var fakat kanıtlanan, mamografinin yol açtığı göğüs kanseri şimdi yok. ‘Üç saatlik bir uçuşta, mamografiye eş paha radyasyon alıyorsunuz. Bu nedenle uçağa binmekten geri duruyor musunuz?’ diye soruyorum. ‘Hayır‘ diyorlar, şaşırıyorlar.

Şu anki aygıtlar eski sistemlere nazaran çok düşük oranda radyasyonla imajları oluşturabildiği için artık bunu göz gerisi edebilecek kadar rahat davranmak istiyoruz. Olağan ki kimseye gereksiz ve sık tetkik yapmak istemiyoruz. Lakin bayanlarımızın bu işleri vaktinde yaptırması hayatları için çok bedelli.”

RİSK FAKTÖRÜ OLANLAR İÇİN TARAMADA 30 YAŞ ÖNEMLİ

Mamografinin hangi yaş aralığında çektirilmesi gerektiğine yönelik farklı görüşler olduğunu anlatan Örgüç, makûs sonuçlar yaşanmasını tedbire ve mevt riskini azaltmada 40 yaşın kıymetli bir hudut olduğunu aktardı.

Prof. Dr. Örgüç, tarama programlarındaki yaş aralığının 70’e kadar sürdüğünü belirterek, “Yılda bir en uygun aralık. 70 yaş bir hudut üzere gözüküyor lakin toplumda giderek artan ömür müddeti var. Hasebiyle bayan sağlıklıysa, hayat beklentisi 10 yılın üzerindeyse mamografi taramalarına devam etmesini istiyoruz” dedi.

Meme kanserinde en kıymetli risk faktörünün genler olduğunu, artık genetik taramaların da yapılabildiğini lisana getiren Örgüç, risk faktörlerini şöyle sıraladı:

“Bazı genetik sendromlar var, bunların kapsamında da göğüs kanseri riski fazla olabiliyor. Çok hormon kullanmak üzere birtakım nedenler de risk faktörü kabul ediliyor ancak bunlar daha minör sebepler. 30 yaşından itibaren, şayet ömür uzunluğu göğüs kanseri riski yüzde 20’nin üzerinde çıkıyorsa, 40 yaşına kadar beklemeniz hakikat değil, biz sizi daha erken taramaya almalıyız diyoruz ve bu taramaları 30 üzere daha aşağı bir yaşa çekiyoruz.“

Toplumda ve bazen doktorlar ortasında “40 yaşın altındakilere hiçbir vakit mamografi yapılmaz” formunda yanlış bir algı olduğuna da dikkati çeken Örgüç, 30 yaşında göğüs kanseri tanısı nedeniyle tedavisine başlanmış lakin hiç mamografi çekilmemiş hastalarla karşılaştığından bahsetti.

ERKEN BULGU YAKALAYAN FORMÜL: ‘MAMOGRAFİ’

Prof. Dr. Örgüç, göğüs kanserinin en erken bulgusu ya da dokunun bozulduğunun birinci işaretinin, göğüs içinde toplu iğne başı üzere küçük kireçlenmeler olduğunu aktararak, bu kireçlenmeleri en yeterli gösteren yolun de mamografi olduğunu söyledi.

Kitle oluşmadan ve kanser bir tümör haline dönüşmeden doku bozulmasının birinci işaretlerini mamografide bulabildiklerini, bu nedenle yüksek risk kümesindeki hastalara mamografi uyguladıklarını belirten Örgüç, bunun yanı sıra manyetik rezonans görüntüleme (MR) ya da ultrasonu da kullandıklarını lisana getirdi.

Taramanın hayatta kalma oranını artırdığına dikkati çeken Örgüç, “Zaten bu tarama programlarının ulusal bazda oluşturulmasındaki en değerli neden bu. Dünya Sıhhat Örgütünün tarama programları için birtakım kriterleri var. Bunlardan biri de taramanın işe yarıyor olduğunu, sağ kalımı ve hastalıksız hayat müddetini uzattığını kanıtlamanız gerekiyor. Bunlar dünya üzerinde yapılan çok fazla çalışmayla artık belirlenmiş durumda” diye konuştu.

Örgüç, 1990’larda tarama yapılan ve yapılmayan bayanlar ortasında hayat müddetlerine bakılan bir çalışmaya işaret ederek, çok eski yollarla bile bunun yüzde 25 arttığının görüldüğünü kelamlarına ekledi.