Prof. Dr. İoanna Kuçuradi: ‘En kıymetli eksiklerden biri kontakları görememek’

Türkiye İdeoloji Kurumu Lideri, Maltepe Üniversitesi İnsan Hakları ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. İoanna Kuçuradi eğitim sisteminin en değerli sıkıntılarından birinin “ezberci eğitim” olduğuna dikkat çekerek, “Ezberci eğitim, eğitim hakkının ihlalidir. Ezberci eğitimle yetişenler, kontakları göremiyor” dedi.

Prof. Dr. İoanna Kuçuradi ile 1-5 Şubat 2023 tarihleri ortasında, Antalya’da düzenleyecekleri “Cumhuriyetin 100. Yılında Türkiye’de Felsefe” başlıklı kongre, ideoloji eğitimi, toplumsal sıkıntılar, eğitim sisteminin çıkmazları ve memnunluk üzere hususlar üzerine konuştuk.

– “Cumhuriyetin 100. Yılında Türkiye’de Felsefe” başlıklı kongreyi ne maksatla düzenliyorsunuz?

Yüzyıllar bir ülkenin, bir devletin hayatında değerli dönüm noktalarıdır. Bir çeşit muhasebe yapma imkânı veriyor birebir vakitte. Geçmişte neyi yaptık da buradayız? Neyi yapmadık da öbür yere gelemedik? Bunları konuşup tartışarak önümüzü daha güzel görmek istiyoruz. Ayrıyeten Cumhuriyetin kuruluşunda emellerden biri çağdaş uygarlık seviyesine ulaşmak. Sanki o bakımdan neredeyiz? Her alanda bunun yapılması gerekiyor ancak biz ideoloji alanında bunu yapalım dedik.

– Kongre kapsamında “Felsefe ne işe fayda?” başlıklı bir konferans da vereceksiniz. İdeoloji ne işe fayda?

Birçok şeye fayda da kıymetli bir faydası baktığını görebilmek. Beşerler bakıyor ancak görmüyor. Davranışlarımızın etik istikametini unutmamak gerek. “Ne olsa olur” (anything goes) anlayışı var. Etik kıymetler güya yokmuş üzere davranılıyor.

– “Etik kıymetlerin ömürde rastgele bir rol oynamadığı, ‘her şeyin’ yapılabildiği bu çağdan, insanlık olarak çıkış yoluna artık girmemiz gerektiğini” söylüyorsunuz. Çıkış yoluna nasıl ulaşırız?

Bir şeylerin farkına vararak. Yani yapıp ettiklerimiz, bir davranıştan ibaret değil, etik sıkıntılar kelam konusu. Yani bir şeyi oradaki kıymet meselelerini görerek mi yapıyoruz? Yoksa yapmıyor muyuz? Gerçek ve kıymetli aksiyon ortasında fark var.

Değerli aksiyonlar, şahısların o aksiyonlarla kıymet korudukları aksiyonlardır. Mesela insanın adil biçimde davranması. Hakikat ise en az paha harcanan aksiyonlar. Hayatımızın birden fazla bu türlü yani en az paha harcayarak geçiyor. Gerçek kıymetlendirme yapmayı öğrenmek gerek. Her şey yapılamaz zira insanız. Yoksa tesirlere reaksiyon vererek davranılıyor.

“ÖĞRETMENİM KİTAP GETİR”

– Bedeller eğitimi nasıl olmalı?

Ders olarak konulması gerekir ancak evvel öğretmenleri hazırlamak gerek. 2006 yılında Talim ve Terbiye Kurulu’na önerdik kıymetler eğitimini. Çocuklar için ideoloji uygulamasını birinci Çocuk Esirgeme Kurumu’nda yaptık, oradaki sonucu gördük. Bir örnek vereyim. Bir çocuğun ayakkabıları çalınmış, bir ayağı kocaman bir ayakkabı içinde. Öğretmen ders bitince çocuğa, “Bugün çok başarılıydın. Gelecek sefer sana ne getireyim” diye sormuş. Ayakkabı isteyecek sanıyor lakin çocuğun yanıtı, “Öğretmenim kitap getir” olmuş.

– Eğitim sisteminin en temel problemleri neler?

Eğitim sisteminde ana meselelerden biri ezberciliğin her seviyede olması. Lakin evvel öğretmenlerde bunu aşmamız gerekiyor. Uygun eğitimle bunlar mümkündür, olmayacak şeyler değil fakat inat etmek gerek.

Ezberci eğitimle yetişenler ilişki kuramıyor. Eğitimde değerli eksiklerden biridir irtibatları görememek. Bunun kıymetinin de farkında değiller. “Modüler Eğitim” diyorlar. Modüller eşya içindir, eğitim modüllerle olmaz, bir bütündür, yan yana konularak olmaz. Ezberci eğitim, eğitim hakkının ihlalidir, binanın, şunun bunun olmamasından daha beterdir.

– Eğitimde kalite neden düşüyor ve bu durum nelere yol açıyor?

Kalite birçok alanda düşüyor. Beşerler bir işe özeniyor fakat her iş bir uzunluk gerektiriyor. Oraya gelip de o işi yapmak gerekir lakin beşerler o boya gelmeden yapıyor. Düzey daima düşüyor. O boya gelmediğinin de diğerleri farkında değil. Her şey herkese açık olmalı lakin o işi yapmak istiyorsa o işin gerektirdiği boya getirmeli kendisini. Eğitimde de zıtlık var. Çok düzgün yetiştiren okullar da var o denli olmayan okullar da var. Uzunluğunu uzatmadan iş yapmaya özenen beşerler olunca genel olarak bir düşüş oluyor. Teknik alanlar daha yeterli ancak bilgisel yetenekleri geliştirmek yetmiyor. Etik yetenekleri de geliştirmek gerekiyor lakin bunu yapmıyoruz.

– Bir sohbetimizde ‘’Birçok cürmün temelinde, bireylerin bir an kendilerini tutamamaları/kendilerine hâkim olamamaları var’’ demiştiniz. Bu nasıl sağlanabilir?

Benim derlerimde su içmek yasak. Hastalık yoksa 50 dakika su içilmez. Çocuğun küçük yaştan kendine hâkim olmayı öğrenmesi lazım. Beşerler karısını öldürüyor sonra intihar ediyor, o anda kendini tutamıyor. Bir gerçek gereksinimler vardır bir de yaratılan gereksinimler vardır. Reklamlar buna örnektir. Yaratılan gereksinimlerin hepsini yok farz edebiliriz. Reklamlar çok beyin yıkaması yapıyor.

KENDİ GÖZÜMÜZLE BAKMALIYIZ

– Beynimizin yıkanmasını nasıl engelleriz?

Kendi gözümüzle bakmayı öğrenerek. İdeoloji buna yardım eder.

– İdeoloji insanı daha çok keyifli eder mi?

Öyle bir sıkıntımız olmaz! Memnunlukla başımız kaygıda, artık bu moda. Niye memnun olmak istiyorlar? Başına koyuyorlar da ondan.Benim bu türlü bir arzum, sorunum yok. Lakin insan memnuniyet duyuyor. Birisinin gerçek bir muhtaçlığı karşılandığı vakit onu onu görmek insanı sevindiriyor lakin bu 15 dakika sürsün kâfi. Daha uzun bayram yapacak vaktimiz da yok. Memnunluk, mutsuzluk sorun olmamalı.

– İdeoloji insanın hayatına ne katar?

Felsefeyle ilgili çok talep geliyor fakat istemek yetmiyor uygun yollarla da çalışmak gerekiyor ve bu bir günde olmuyor. Onun için eğitimde olması çok kıymetli. Anaokulundan üniversite sonuna kadar olmalı.

Felsefenin ana sorularından biri “Nedir” sorusu. Örneğin; “Adalet nedir” Bu sorunun yanıtını bilmeyen nasıl adil davranacak? Hazır reçetesi yok. Ben geçenlerde sansürü bile savundum ırkçılık propagandasıyla ilgiliydi. Bir sürü sorun özgürlüğün büyük çapta yanlış anlaşılmasından çıkıyor. Diğerlerinin haklarını ihlal edebiliyoruz.

HER ŞEY HENGAMEYE DÖNÜŞÜYOR

– Toplumumuzun size nazaran en kıymetli meseleleri neler?

Birçok sorun var her şey arbedeye dönüşüyor. Tartışma değil hengame olması. Bir de beşerler ezbere kıymetlendirme yapıyor. Tartışma olunca hakikat bir şey çıkar deniliyor. Hayır ikisi de ezbere konuşabilir ve hengame edebilirler hakikat bir şey çıkmaz oradan. Başında kabulü var o taraftan bakıyor, oburu de diğer bir kabülden bakıyor. Bunlar bilgisel kabüller değil, birden fazla vakit ön yargılardır, sempatiler, antipatilerdir. En başta öğretmemiz gerekenlerden biri bilgisel kıymetlendirme nasıl yapılır? olmalı.

– Bilgisel kıymetlendirme nasıl yapılır?

Örnekler üzerinden görerek bir kişinin bir hareketini gerçek pahalandırmak nasıl olur? Bir edebiyat yapıtını hakikat pahalandırmak nasıl olur? Ezbere pahalandırmak nasıl olur? İkisini karşılaştırmak gerekir. Kıymet boyutunu unutmadan bakmak gerek. Bunun için paha eğitimi görmek gerekir. Ancak kıymetler eğitimi diye apayrı bir şey çıktı ortaya.