Peru’da siyasi kriz derinleşiyor: ‘Oylarımız çiğnendi’

Hükümet zıddı protestoların şiddetlendiği Peru’da meyyit sayısı artarken siyasi kriz de derinleşiyor. Aksiyonların en şiddetli günü olarak kayda geçen 9 Ocak’ta, polis müdahalesi ile Juliaca kentinde 17 kişinin öldürülmesinin akabinde kentin bulunduğu Puno bölgesinde üç günlük sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Hareketlerde bir polisin de hayatını yitirdiği belirtildi.

Peru’nun en üst seviye savcılık makamı ise Devlet Lideri Dina Boluarte, Başbakan Alberto Otárola, Savunma Bakanı Jorge Chavez ve İçişleri Bakanı Victor Rojas hakkında, hareketleri bastırmadaki rolleri münasebet gösterilerek “soykırım” argümanıyla soruşturma başlattı. Bolivya sonundaki Puno, Aymara yerli halkına konut sahipliği yapıyor. Castillo’nun destekçisi olan eski Bolivya önderi Evo Morales Aymara halkına soykırım uygulandığını savunmuştu. Aksiyonları kışkırtmakla suçlanan Morales’in, Boluarte hükümeti tarafından ülkeye girişi yasaklandı.

Son yıllarda siyasi krizlerle boğuşan Peru’da, 2020’de beş gün içinde üç devlet lideri değişmiş, 2021’de solcu Pedro Castillo vazifeye gelmişti. Liderlik koltuğuna oturmasının akabinde hakkında birçok kere yolsuzluk tezleri ortaya atılan Castillo, bunların sağ muhalefetin “kendisini devirmek için yaptığı teşebbüsler olduğunu” söylemişti. Hükümetine yönelik baskıların artmasının akabinde 7 Aralık 2022’de Kongre’yi feshederek “özel acil durum hükümeti” kuracağını ve harika hal ilan ettiğini duyuran Castillo, Kongre tarafından “darbe girişimi” suçlamasıyla vazifeden alındı. Akabinde gözaltına alınan Castillo’nun yerine ise yardımcısı Dina Boluarte getirildi.

Eski başkanın hür bırakılmasını ve Boluarte’nin istifasını isteyen Peru halkı ise erken seçim talebiyle sokaklara döküldü. Castillo hakkında 18 aylık tutukluluk kararı verilirken Aralık 2022’nin başından bu yana devam eden aksiyonlarda şimdiye kadar en az 47 kişi hayatını yitirdi. Protestolar sürerken Peru basınında yer alan haberlere nazaran La Libertad bölgesindeki 90 bin köylü de “Halkın iradesini savunmak için” 16 Ocak’ta grev yapacak.

“DAYANIŞMAYA MUHTAÇLIK VAR”

Protestoların birinci günlerini Cumhuriyet’e kıymetlendiren 33 yaşındaki psikolog Katherin Leon, başşehir Lima’da çalışma yapan Ruray Feminist Kolektifi üyesi. Hareketlerin; sendikalar, yerli halk, öğrenciler ve köylülerin öncülüğüyle başladığını söyleyen Leon, polisin protestoculara karşı “vahşi” bir güç kullandığına dikkat çekiyor. Daha evvelki şovlarda sivil kıyafetler giymiş polislerin de aksiyoncular ortasında kamufle olduğuna dikkat çeken bayan protestocu, Castillo’nun halkın ağır takviyesini almasının münasebetini, “Unutulmuş ve savunmasız olanları temsil ediyordu. Artık beşerler oylarının çiğnendiğini düşünüyor” kelamlarıyla açıklıyor.

Leon, Boluarte hükümetine karşı çabada bayanların temel rolleri üstlendiklerini belirterek şunları ekliyor: “Latin Amerika’da ve bilhassa Peru’da savaşmaya devam etmeliyiz ki temel haklarımız garanti altına alınsın. Peru’da dayanışmaya gereksinim var. Birçok istikametten karmaşık ve umutsuz bir durum fakat birebir vakitte şunu da görüyoruz: Halkımız var. Birbirimizi ayakta tutmaya ve desteklemeye çalışıyoruz.”