Orta Güler kimdir, ne vakit hayatını yitirdi? Orta Güler, kimlerin fotoğrafını çekti? Orta Güler’in gün yüzüne çıkardığı antik kent neresidir?

Kadrajıyla gerisinde koca bir tarih bırakan Ara Güler, dopdolu hayatına birçok kıymetli olay sığdırdı. Türkiye’nin fotoğraf denilince birinci akla gelen ismi Güler’e dair merak edilenleri ve hayatının en kıymetli noktalarını derledik. İşte, Orta Güler’e dair…

ARA GÜLER KİMDİR?

16 Ağustos 1928 yılında Beyoğlu’nda dünyaya gelen Ara Güler, ismini “yakışıklı Ara” olarak bilinen Ararat Hükümdarı Orta Geghetsik’ten, göbek isminiyse dedesi Mıgırdiç’ten alır.

Çocukken sinemadan çok etkilenen Orta Güler’e babası, lise devrinde 35 mm’lik bir sinema makinesi ve bir fotoğraf makinesi alarak Yeni İstanbul gazetesinde foto muhabiri olmasını teşvik etti. Güler, 1951 yılında Getronagan Ermeni Lisesi’nden mezun oldu. Lisedeyken sinema stüdyolarında sinemacılığın farklı kollarında çalıştı. Muhsin Ertuğrul’un yanında tiyatro ve oyunculuk eğitimi almaya başladı. Maksadı rejisör yahut oyun muharriri olmaktı. 1950’de Yeni İstanbul gazetesinde gazeteciliğe başladı. Bu yıllarda Ermenice gazete ve edebiyat mecmualarında hikayeleri yayınlandı. Güler, tıpkı zamanda İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi‘ne devam ediyordu. Fakat gazeteci olmaya karar verdi.

ARA GÜLER’İN KADRAJINA TAKILANLAR: KOLU, CHURCHILL, PİCASSO…

1962 yılına kadar Hayat mecmuasında fotoğraf kısmı şefi olarak çalıştı. 1961’de Birleşik Krallık’ta yayınlanan Photography Annual, onu dünyanın en düzgün yedi fotoğrafçısından biri olarak tanımladı. Birebir yıl Amerikan Mecmua Fotoğrafçıları Derneğine kabul edildi ve bu kuruluşun Türkiye’den tek üyesi oldu. Fotoğraf dünyasının çok kıymetli yayınlarında fotoğrafları kullanıldı, kendisinden bahsedildi. ABD’de, Almanya’da, Paris’te çeşitli stantlar açtı. Bu ortada, Bertrand Russell, Winston Churchill, Arnold Toynbee, Picasso, Salvador Kısmı üzere birçok ünlünün fotoğrafını çekip, röportajlar yaptı.

1979’da Türkiye Gazeteciler Cemiyeti’nin foto muhabirliği kolundaki birincilik mükafatını aldı. 1980’de fotoğraflarının bir kısmı Karacan Yayıncılık tarafından kitap haline getirildi. 1986’da Hürriyet Vakfı’nca basılan, Prof. Abdullah Kuran’ın yazdığı Mimar Sinan kitabını fotoğrafladı. Bu kitap 1987’de Institute of Turkish Studies tarafından İngilizce olarak yayınlandı. 

DÜNYANIN RADARINDAKİ FOTO MUHABİR

1989’da Hil Yayınları Ara Güler’in Sinemacıları kitabını yayınladı. Yıllarca üstünde çalıştığı Mimar Sinan yapıtlarının fotoğrafları, 1992’de Fransa’da Edition Arthaud, ABD ve Birleşik Krallık’ta Thomas and Hudson, Singapur’da Archipelago Press tarafından Turkish Style başlığıyla, Fransa’da ise Albin Michel yayınevi tarafından Demeures Ottomanes de Turquie ismiyle yayınlandı.

Dünya Şirketler Kümesi 1994’te Eski İstanbul Anıları, 1995’te Yitirilmiş Renkler kitabını yayımladı. Ana Yayıncılık ise 1994’te Bir Evre Bu türlü Geçti, Kalanlara Selam Olsun ve 1995’te Yüzlerinde Yeryüzü isimli kitapları yayımladı.

ARA GÜLER KENDİSİNİ NASIL TANIMLIYOR?

Ara Güler’in fotoğraflarının büyük bir kısmı Fransa, ABD ve Almanya’da çeşitli müzelerde sergilenmekledir. Güler, fotoğraflarında Leica makinasını kullanmıştır. Fotoğrafın sanat kısmı olmadığını düşünmektedir. Orta Güler kendisini: “Ben de gazeteciyim. Fotoğrafçı değilim. Fotoğrafçı ile gazeteci ortasındaki fark budur. Fotoğrafçı bomba patlar kaçar. Fakat gazeteci peşinden masraf olayı yakalamaya çalışır. Ben de bu yaşa kadar ona nazaran çalıştım” formunda tanımlıyor.

ARA GÜLER’İN FOTOĞRAFINI ÇEKTİĞİ ÜNLÜ İSİMLER KİMLER?

Ara Güler, bütün dünyayı gezerek foto röportajlar yaptı ve bunları Magnum ajansı ile dünyaya duyurdu. İsmet İnönü, Winston Churchill, Indira Gandi, John Berger, Bertrand Russell, Bill Brandt, Alfred Hitchcock, Ansel Adams, Imogen Cunningham, Salvador Kolu, Maria Callas, Fikret Mualla, Picasso üzere birçok ünlü kişi ile röportajlar yapmış ve fotoğraflarını çekmiştir. Bu karelerden en ünlüsü fotoğrafçılara poz vermeyen Picasso’dur. 

Son olarak, Orta Güler “fotoğraf sanatçısı” tarifini kabul etmemiş ve her vakit kendisinin “foto muhabiri” olduğunu söylemiştir.

ARA GÜLER NE VAKİT HAYATINI KAYBETTİ?

İstanbul’un Şişli ilçesinde özel bir hastanede konjestif kalp yetmezliği, kronik böbrek yetmezliği ve periferik arter hastalığı nedeniyle tedavi gören Orta Güler’in kalbi 17 Ekim 2018‘de iki defa durdu ve hekimlerin müdahalesi sonrası tekrar çalıştırıldı. Ağır bakım ünitesinde tedavisi devam ederken saat 23.05’te kalp atımı ve teneffüsü tekrar duran Güler, yapılan tüm müdahalelere karşın 23.20’de hayatını yitirdi. Daha sonra cenazesi Beyoğlu Üç Horan Ermeni Kilisesi’ne getirildi ve burada Türkiye Ermenileri Patrikliği Patrik Vekili Aram Ateşyan’ın yönettiği dini merasim düzenlendi. Buradaki merasim sonrasında Şişli Ermeni Mezarlığı’nda toprağa verildi.

ARA GÜLER’İN ÖZEL HAYATI

Ara Güler, ömrü mühletince iki evlilik yaptı. Birinci evliliğini 1975 yılında Perihan Sarıöz ile yapan Güler dört yıl evli kaldı. Orta Güler 1980 yılında tanıştığı Suna Taşkıran ile 1984 yılında evlendi. Dünyayı dolaşan çiftin memnunluğu Suna Taşkıran Hanım’ın 2010 yılındaki mevti ile son buldu. Orta Güler’in çocuğu yoktur.

ARA GÜLER’İN ALDIĞI MÜKAFATLAR;

• 1979 Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Birincilik Mükafatı (foto muhabirliği dalında)
• 2000 Fransa Légion d’honneur nişanı
• 2004 Yıldız Üniversitesi fahri doktora unvanı
• 2005: Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü
• 2008 İstanbul Fotoğraflarıyla İstanbul Turizm Özel Ödülü[20]
• 2011 Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü
• 2016 yılında “The Leica Hall Of Fame” Ödülü

ARA GÜLER’İN GÜN YÜZÜNE ÇIKARDIĞI ANTİK KENT NERESİDİR?

1958 yılında Orta Güler, gazetecilik vazifesi için gittiği bir baraj açılışında kaybolur. Yolunu kaybeden Güler, bir köye rastlar ve köydeki tarihi sütunlar, heykeller, Orta Güler’in dikkatini çeker. Köyde gördüklerini fotoğraflayan Orta Güler’in çektiği kareler, dünyadaki en değerli yayın kuruluşlarının ve UNESCO’nun dikkatini çeker.

Daha sonra Güler’in çalışmaları ve dünya basınının olaya ilgisiyle, bu kentin tarihi MÖ 5.yüzyıla dayanan Afrodisias Antik Kenti olduğu anlaşılır.