Obezite cerrahisinde yeni devir: Ameliyatlarda uygunluk kriterleri değişti

Günümüzün pandemisi haline gelen ve büyükten küçüğe birçok bireyi ilgilendiren obezitenin cerrahi tedavisi için IFSO ve ASMBS’nin ortak kılavuzunda beden kitle indeksine nazaran hesaplanan obezite derecelerinin bir derece aşağıya çekilmesi ameliyat olabilecek obezite hastalığı olan bireylerin oranını da arttırdı.

Genel Cerrahi Uzmanı Op. Dr. Cihan Şahan, bu oranlarının aşağıya çekilmesinde; obezite cerrahisinin kilo kaybının yanı sıra eşlik eden kronik hastalıklarda gerilemeye, cerrahi komplikasyon oranlarının azalmasına ve ömür kalitesinde artışla elde edilen başarılı sonuçların tesirli olduğunu söyledi.

EK HASTALIK KOŞULU ARANMAYACAK

Op. Dr. Cihan Şahan’ın hususla ilgili şu bilgileri verdi: “Daha evvel 3. derece obezite hastalığı olan bireylerde ek hastalık olup olmadığına bakılmaksızın cerrahi önerilmekte idi. Bu kılavuzda ise obezite hastalığı olan bireylerde 2. derece obezite hastalığı varsa yani beden kitle indeksleri 35-40 kg/m2 aralığında ise ek hastalık kuralı aranmaksızın ameliyat önerilmektedir. Ek hastalığı olan bilhassa diyabet ve hipertansiyon üzere kronik hastalık durumlarında 1. derecede obezite hastalığı olan bireylerde de ameliyat önerilmektedir” dedi.

‘TEDAVİ EDİLEBİLİR VE ÖNLENEBİLİR BİR HASTALIKTIR’

Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) 2021 yılındaki bilgilerine nazaran obezitenin son 50 yılda yaklaşık 3 kat arttığına dikkat çeken Genel Cerrahi Uzmanı Op. Dr. Cihan Şahan “Bu raporda, 18 yaş ve üstü 1,9 milyardan fazla yetişkin fazla kilolu ve bunların 650 milyondan fazlasının obezite hastalığı olan bireyler olduğu belirtiliyor. Ayrıyeten 5-18 yaş ortası 340 milyon çocuk ve ergenin fazla kilolu yahut obez olduğu, buna ek olarak 5 yaş altı 39 milyon çocuğun fazla kilolu yahut obez olduğu gösteriliyor” diye konuştu.

Obezitenin en temel sebebinin berbat beslenme alışkanlıkları ve fizikî aktivitenin kâfi seviyede yapılmaması olduğunun altını çizen Op. Dr. Cihan Şahan, “Ancak bilinmesi gereken nokta obezitenin tedavi edilebilir ve önlenebilir bir hastalık olduğudur. Kötü beslenme alışkanlığına, şahısların küçük yaşlarda sıhhatsiz beslendiği, çevresel faktörlerin ve kimi ruhsal nedenlerin de devreye girdiği birçok sebep eklenebilir. Obezite tedavisiyle asıl hedefimiz ise hastalarımıza kilo verdirmek ve kiloyu belirli bir düzeyde tutmaktır. Bu sayede obeziteye bağlı gelişebilecek başka komplikasyonların da önüne geçmiş oluruz” sözlerini kullandı.

‘TEDAVİ METODU PROFESYONEL BİR GRUP TARAFINDAN BELİRLENİR’

Obeziteyi halk sıhhati sorunu olarak görmek ve bunun tedbirlerini evvelce almak gerektiğine değinen Op. Dr. Şahan, bahisle ilgili şöyle konuştu:

“Obezite hastalığı olan şahısların gereksinim duyduğu tedavi kapsamlı olarak ele alınmalı ve tecrübeli bir takım tarafından belirlenmelidir. Hangi hastanın cerrahi yahut endoskopik tedaviye hangi hastanın medikal tedaviye gereksinim duyduğu multidisipliner bir yaklaşımla tespit edilmelidir. Bu bağlamda cerrahi kararının da obezite ve metabolik cerrahi alanında tecrübeli grupların yer aldığı donanımlı merkezlerde alınması son derece kıymetlidir.”

‘OBEZİTE İLE UĞRAŞ KISA VE SÜREKSİZ USULLERLE OLMAZ’

“Kilo sorunu yaşayan şahıslar aslında bunun bir sorun olduğunu biliyorlar ve bu sorunun üstesinden gelmek için kendi belirledikleri farklı metotları (diyet ve antrenman vs) deniyorlar. Bu denemeler kısa periyodik ve süreksiz tesir oluşturuyor” diye konuşan Op. Dr. Cihan Şahan kelamlarına şöyle devam etti:

“İstenen tesir alınamayınca ümitsizlik ve görmezden gelme üzere durumlar sonucunda başarısız olabiliyor. Obezite ile gayrette değerli olan kısa ve süreksiz teknikler değildir. Hayat stili değişikliği, gerçek beslenme ve idman ile uzun vadeli planlamalar yapmak gerekir.

Bir çok defa denenmesine karşın bireylerin muvaffakiyete ulaşamadığı durumları yani şahısların kendi başlarına obezitenin üstesinden gelemediği durumları klinik obezite olarak tanımlayabiliriz. Uzun yıllar obezite ile çaba eden bireylerin rastgele bir muvaffakiyete ulaşamadıkları ve bu durumun kendi başlarına üstesinden gelemedikleri durumlarda bizim hastalara takviye olmamız gerekmektedir.”

‘TEDAVİDE YOL HARİTASI BAŞTAN ÇİZİLMELİ’

Obezite merkezlerinin daha ulaşılabilir olması ve obezite hastalığı olan bireylerin bu merkezlere başvurması sonucunda profesyonel bir kıymetlendirme sonrası bir yol haritası çizilmesi ve bunun daima takiplerinin yapılması gerektiğine de işaret eden Op. Dr. Şahan, “Klinik obezite hastalığı” olarak tanımladığımız bu durum çok güzel değerlendirilmeli cerrahi ve medikal yaklaşımlar belirlenmeli ve sonuç olarak ameliyat kararı verilen bireylere ameliyat gerekliliği ve aktifliği gerçek bir biçimde anlatılmalıdır. Klinik obezite hastalığında, 2. derece ve üzeri obezite olan şahıslarda en aktif usulün cerrahi olduğunu söyleyebilirim” diye konuştu.

‘YENİ BİR PERİYODA GİRİLDİ’

Uluslararası Obezite ve Metabolik Cerrahi Federasyonu (IFSO) ile Amerikan Metabolik ve Bariatrik Cerrahi Derneği (ASMBS)’nin Aralık 2022’da yayınladığı ortak yeni kılavuz ile obezite alanında yeni bir periyoda girdiklerine işaret eden Op. Dr. Şahan, süreçle ilgili şunları kaydetti:

“Obezite tedavisi için gelen hastalarımıza öncelikle obezitenin hangi derecede olduğunu kıymetlendiriyoruz. Geçtiğimiz yıla kadar 3’üncü derecede obezite, yani beden kitle endeksi 40’ın üstünde olan hastalarda cerrahi endikasyon koyabiliyorduk. Lakin Aralık 2022 itibariyle yayınlanan yeni kılavuzda 2’nci derecede obezite, yani beden kitle endeksi 35’in üzerinde olan bireylerde de ek hastalık durumuna bakılmaksızın ameliyat önerilmektedir. Bununla birlikte ek hastalığı bulunan yani beden kitle endeksi 30-35 ortasında olan birinci derecede obezite hastalarında da ameliyatlar önerilmektedir. Bu klavuzun açıklanması ile birlikte obezite cerrahisinde yeni bir periyoda girildi.”

‘BU KARARDA CERRAHİ TEDAVİDEN ELDE EDİLEN BAŞARILI SONUÇLAR DA ETKİLİ’

Böyle bir kararın alınarak klavuza girmesinde birkaç noktanın tesirli olduğunu belirten Op. Dr. Cihan Şahan, “Obezite cerrahisinde yaklaşık 60-70 yıldır uygulanan gastrik by-pass ve tekrar son 20 yıldır uygulanan tüp mide ameliyatlarından elde edilen başarılı sonuçlar değer arz ediyor.

Dünyada salgın haline gelen obezitenin önlenmesinde cerrahinin en aktif ve son yıllarda itimatla uygulanan usuller haline gelmesi sebebiyle, obezite derecesinin aşağı çekilerek kılavuzların oluştuğunu düşünüyorum. Ayrıca kronik hastalıkların gerilemesindeki tesiri de kıymetlidir.

Örnek olarak söylemek gerekirse, bilhassa ailesel olmayan diyabeti olan obezite hastalığı olan bireylerde obezite ameliyatı sonrası diyabetin yüzde 90’ların üzerinde gerilediği ve hatta ilaç kullanımlarının büsbütün bırakıldığını gösteren çalışmalar vardır.

‘OBEZİTEYİ ÖNLEDİĞİMİZDE HAYAT MÜHLETİ UZUYOR’

Op. Dr. Şahan, “Obezite hastalığı olan bireylerin olağan kilolu bireyler ile kıyaslandığında obezite hastalığı olan şahısların ortalama hayat müddetlerinin 10 yıl daha az olduğu gösterilmiştir. Obeziteyi önlediğimizde bu manada hem ömür müddeti uzuyor hem de obeziteye bağlı kronik hastalıkların bilhassa tansiyon, şeker ve kalp hastalığı üzere hastalıkların gerilediği ve ömür kalitesinin arttığını söylemek mümkün” dedi.

‘HASTA AHENGİ, MUVAFFAKİYET ORANINI ARTIYOR’

Obezite cerrahisinin muvaffakiyetinde multidisipliner yaklaşımın çok kıymetli olduğunu vurgulayan Genel Cerrahi uzmanı Op. Dr. Cihan Şahan, konuşmasını şöyle tamamladı:

“Hastanın ameliyat öncesi âlâ kıymetlendirilmesi ve ameliyat sonrasında da düzgün takip edilmesi gerekir. Hastaların ruhsal olarak bu süreçlere hazır olması, ameliyat sonrası yeni bir hayat şeklinin benimsenmesi, takip programlarına ve beslenme tekliflerine uymaları son derece kıymet teşkil etmektedir. Tecrübeli bir takımın olması gerektiği üzere ameliyat sonrası devirde hasta takipleri de kıymetli rol oynamaktadır. Tüm bu süreçleri ameliyat öncesinde hasta ile paylaşıyoruz.

Ameliyat sonrası devirde hasta ne kadar ahenk sağlıyorsa, muvaffakiyet oranı da o oranda artıyor ve uzun yıllar kalıcı oluyor. Bu kalıcılığın sağlanması için ameliyattan sonraki 1 yıl hastalarımız yakından takip ediliyor sonrasında da yıllık takipler yapılarak bu takip müddeti 5 yıla kadar devam ediyor. Ameliyat öncesi, ameliyat devri ve ameliyat sonrası devri kapsayan tüm süreçleri tecrübeli ve koordineli bir grupla takım çalışması yaparak yürütüyoruz.”