Menopoz nedir, neden olur, belirtileri neler?

Philippa Roxby

BBC Sıhhat Muhabiri

Getty Images

Her bayan menopoz geçiriyor ve bunun semptomları ekseriyetle 40’lı yaşların ortasında başlıyor.

Peki menopoz sürecinde bedende neler yaşanıyor?

Menopoz nedir?

Menopoz, bayanların yumurtalık faaliyetlerinin sona ermesiyle adet döngüsünün kalıcı olarak kesilmesi manasına geliyor.

Bu ortalama olarak 51 yaş civarında gerçekleşiyor.

Menopoz öncesinde, adetlerin sistemsiz hale geldiği periyoda perimenopoz deniyor.

Bu da kestirimi olarak 46 yaş civarında başlıyor.

Perimenopoz devrinde birçok bayanın adeti düzensizleşiyor yahut ağırlaşıyor.

Bazı bayanlar ise daha evvel yaşamadıkları duygusal ve fizikî sorunlarla karşılaşıyor.

Eğer 12 ay boyunca adet görmediyseniz, geriye bakıp menopoz geçirdiğinizi (son adetinizi olduğunuzu) söyleyebilirsiniz.

Bazı bayanlarda, ya doğal nedenlerden ya da hastalık yahut çeşitli tedavilerden ötürü bu süreç daha erken yaşanabiliyor.

BBC

Menopoza ne yol açıyor?

Menopoz sırasında, başta adet döngüsünü denetim eden östrojen olmak üzere hormon düzeyleri değişiyor.

Kadınlar yaşlandıkça yumurtalıklar daha az yumurta üretiyor, östrojen düzeyleri dalgalanıyor ve daha sonra kademeli olarak azalıyor.

Bu da menopoz belirtilerine yol açıyor.

Bu süreç olağan ki bir günde gerçekleşmiyor.

Östrojen düzeyinin düşmesi birkaç yıl sürebiliyor ve hormon azaldığında düşük düzeyde kalıyor, bu da bedende çeşitli değişikliklere neden oluyor.

Yumurtalıklar büsbütün yumurta üretmeyi bıraktığında, hamilelik artık mümkün olmuyor, bu noktada da menopoz gerçekleşiyor.

Belirtileri neler?

Menopoz ve menopoz öncesindeki süreç her bayanı farklı halde etkileyebiliyor.

Östrojen düzeyinin düşmesi beyne, adetlere, cilde, kaslara ve ruh haline tesir edebiliyor.

Bu süreçte birçok farklı belirti yaşanabiliyor ve hangi belirtinin ne vakit görüleceği bireyden bireye değişiyor.

En sık görülen belirtiler:

• Ağır yahut sistemsiz kanamalar
• Sıcak basması
• Gece terlemeleri
• Kötü ruh halleri
• Vajinal kuruluk
• İdrar yolu problemleri

Eklem ağrısı, kuru cilt, beyin sisi olarak isimlendirilen hafıza sorunları ve odaklanma zorluğu da sıkça bahsedilen öteki belirtiler ortasında.

Kadınların yaklaşık yüzde 75’inde bir ya da birkaç belirti görülüyor.

Menopoza giren bayanların dörtte biri ise şiddetli belirtiler gördüklerini söylüyor.

Bu belirtilerin müddeti 7 yıla kadar uzayabiliyor.

Kadınların üçte biri ise şikayetlerinin daha uzun sürdüğünü aktarıyor.

Eğer doğum denetim hapı kullanıyorsanız, adet devirlerinizi farklı formlarda etkileyebileceğinden menopoza girdiğinizi anlamak zorlaşabilir.

BBC

Sıcak basmasına ne sebep oluyor?

Sıcak basmasının temel sebebi östrojen eksikliği.

Östrojen, beyinde bedenin sıcaklığını ayarlama vazifesini gerçekleştiriyor.

Normalde beden sıcaklık değişimleriyle kendi kendine baş ediyor, lakin östrojen eksikliği olduğunda bedendeki doğal termostat bozuluyor ve beyin bedenin çok ısındığını düşünüyor.

Östrojen hormonu tıpkı vakitte ruh halini de etkileyebiliyor.

Hormon, ruh halini denetim eden beyin reseptörlerindeki kimyasallarla etkileşime girdiğinde düşük düzeylerde tasa ve ruh hali bozuklukları yaşanabiliyor.

Etkilenen öteki hormonlar var mı?

Evet, progesteron ve testosteron. Fakat bu hormonların östrojen eksikliği kadar tesiri olmuyor.

Progesteron her ay bedeni hamilelik için hazırlamaya yardımcı oluyor ve yumurtlama durduğunda ve adetler kesildiğinde azalıyor.

Kadınların yüksek düzeyde ürettiği testosteron ise güç düzeyi ve cinsel dürtüyle ilişkilendiriliyor.

Testosteron bedende 20’li yaşlardan itibaren azalmaya başlıyor.

Bazı bayanların destek alması gerekebiliyor.

Menopoz için test var mı?

Menopoz teşhisi için testler var lakin uzmanlar bunların 45 yaşından sonra faydalı olmadığı konusunda hemfikir.

Adet döngünülerindeki değişiklikleri ve başka semptomları bir hekimle konuşmanın daha yararlı olacağı belirtiliyor.

Menopoz testi, bedendeki FSH (folikül uyarıcı) hormonunları ölçüyor.

Ancak bedende hormonlar daima olarak değiştiği için testlerin hakikat tespit yapması çok sıkıntı.

Kadınlar, adetleri sistemsiz olduğu devirlerde bile gebe kalabiliyor.

Uzmanlar 55 yaşına kadar cinsel bağlantı sırasında korunmayı tavsiye ediyor.

Belirtileri azaltmak için rastgele bir tedavi var mı?

Hormon tamamlama tedavisi (HRT), menopoz periyodunda azalmaya başlayan ve menopoz belirtilerini hafifletmeye yardımcı olan östrojen üzere hormonlara destek yapıyor.

Ancak bu tedavi, daha evvel kanser geçirmiş yahut kan pıhtılaşması ve yüksek tansiyon yaşamış şahıslar için uygun olmayabilir.

Kadınlar belirtileri doğal yollarla azaltmak için:

• Yağ oranı düşük ve kalsiyum oranı yüksek besinler tüketip istikrarlı bir formda beslenerek kemikleri güçlendirebilir ve kalbi koruyabilir

• Kaygı ve gerilim belirtilerini azaltmak ve kalp hastalıklarına karşı tedbir almak için sıkça idman yapabilir

• Kalp hastalıklarını ve sıcak basmasını önlemek için sigara içmeyi bırakabilir

• Sıcak basmasını önlemek için alkol tüketimini azaltabilir

Öte yandan soya ve kırmızı yoncada bulunan bitkisel östrojeni yemenin belirtilere yardımcı olabileceğini ve D vitamini desteklerinin kemik sıhhatini güzelleştirebileceğini öne süren kimi araştırmalar da var.

Menopozdan sonra ne oluyor?

Son adetten bir yıl sonra menopoz sonrası sürece girilmiş oluyor.

Östrojen üretiminin büsbütün durmasıyla birlikte kemikler ve kalp üzerinde uzun müddetli bir tesir oluşuyor.

Bu tesirlerin birden fazla yaşlanmanın doğal bir modülü.

Ancak dünyada hayat müddeti beklentisinin artmasıyla birlikte, bayanlar artık hayatlarının üçte birinden fazlasını menopozdan sonra yaşıyor.