Lozan’a giden çiftin konutu

Cumhuriyetin 99. yılını kutladığımız günlerde İnönü Vakfı İdare Heyeti üyesi, genç meslektaşım Zeynep Bilgehan’dan bir davet aldım: “İçinde bulunduğumuz 2022 yılı, Lozan Konferansı’nın açılışının 100. yılı. Pembe Köşk’te her yıl Cumhuriyet Bayramı münasebetiyle açılan standın bu seferki teması da “Lozan Barış Antlaşması’nın 100. Yılı” oldu.

1 Kasım 2022’de sizi İnönü Vakfı Lideri Özden Toker’in özel rehberliğinde sergiyi ziyaret etmeye, kuruluş yıldönümünde Cumhuriyetin temelinin atıldığı odalarda birlikte dolaşmaya, Atatürk ve İnönü’den kalma nesneleri izlerken Özden Toker’den anılarını dinlemeye, akabinde da sohbete davet ediyoruz.” Davet metni o kadar içten ve hoş ki sizinle de paylaşmak istedim. Ne yazık ki özel nedenlerle bu hoş davete katılamadım. Ancak 10 Kasım’da Ankara’da olarak bir taşla üç kuş vurdum: Mevt yıldönümünde Atatürk’ün mozolesindeydim, 33. Ankara Sinema Şenliği kapanışına katıldım ve Özden Toker rahatsız olsa da kızı CHP eski milletvekili Gülsün Bilgehan ile buluşarak Pembe Köşkü gezdim.

Gülsün Bilgehan ile İnönü’nün portresi önünde.

KENDİ PARASIYLA

İsmet İnönü, Mustafa Kemal’in en yakın silah arkadaşı, Cumhuriyetin kuruluşunda ve ülkeyi yönetmede de yoldaşı. Ankara’ya yerleştikleri vakit kendi parasıyla Çankaya’da küçük bir bağ konutu ve bahçesini satın alıyor, oraya bu köşkü yaptırıyor, eşi Mevhibe Hanımefendi ile taşınıyorlar. Büyüklük açısından mütevazı sayılabilecek köşk, ahşap personelliği, tavanlarının birer sanat yapıtı olması, günümüze kadar gelmiş şık mobilyaları ve en kıymetlisi, başta Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları olmak üzere konukları, tanıklık ettiği sohbetleri, ömür hasebiyle çok büyük değer taşıyor. Ailenin uzun mühlet yaşadıktan sonra müze haline getirdiği ve bahçede yapılan konutlara yerleştiği köşkü birinci defa geziyorum. Lozan Konferansı temasıyla yine ziyarete açılan köşkte İsmet İnönü’nün konferans sırasında eşiyle mektuplarından davetiyelere, konferansa katılanların kartvizitlerine, oradaki kıyafetlerine kadar pek çok şey sergileniyor. İsmet İnönü, heyetin başında konferansa giderken yalnızca 39 yaşında. Evvel yalnız gidiyor, sonra Mevhibe Hanım da ona eşlik ediyor. Otel paraları devletten fakat yiyecek içecek dahil, kalan masrafları kendileri ödüyorlar! İnönü’nün ve Mevhibe Hanımefendinin birbirlerine yazdıkları mektuplardaki zarafet, hele kıyafetleri hayranlık uyandırıyor. Konferansın tarihi kıymeti ve tartışılan hususları bu yazının konusu değil. Misak-ı Ulusal sonlarının kabul edildiği bu konferansın unsurları de. Ben, köşkün küçük fakat çok kıymetli ve şık şıklığına, Gülsün Bilgehan’ın “Paşadedem” diye paylaştığı anılarına, Atatürk’ün sık sık onurlandırdığı yemek masasının dekoruna hayran kalıp Özden ve Ülkü’nün üst katta oyun oynamaktansa merdivenlere oturup Atatürk’ün kendilerini çağırıp sevmesini beklemelerini gözümde canlandırırken heyecanlandım. Bütün bu yaşananlar şimdiki yaşananlardan o kadar farklı ki…