Larva ile yara tedavisi: Cengiz Han’dan günümüze yaralarda kurtçuk kullanımı

Dr. Erica McAlister | BBC Reel

Getty Images

“Cengiz Han, Amerikan İç Savaşı ve İngiltere’deki sıhhat hizmetlerinin ortak noktası nedir?” sorusunun cevabı, tahminen şaşırtan olsa da kurtçuklardır.

Evet, gerçek okudunuz, kurtçuklar.

Çoğu böcek üzere sinekler de larva ve pupa evrelerinden geçerek yumurtadan yetişkinliğe tam bir başkalaşım geçirirler.

Sinek cinslerinin birçok larva evresinde kurtçuk halindedirler.

Bahsedeceğimiz özel kurtçuklar ise mavi yahut yeşil şişe sinekleri yahut leş sineği (Calliphoridae) olarak da bilinen cinslerin larvaları.

Çoğumuz bunlarla, çürüyen etin üzerinde yahut evcil hayvan dışkılarının üzerinde gezinirken görmüşüzdür.

Ama bu tiplerden kimileri ziyanlı olmak bir yana birer tıbbi mucizedirler.

Getty Images Yeşil şişe sineği larvaları yara tedavisinde kullanılıyor

Cengiz Han’ın kurtçukları

Yaraların üzerinde kurtçukların gezinmesi fikri kulağa güzel gelmeyebilir, ancak debridman tedavisi (yaradaki bütün yabancı hususları temizleme) ya da larva (kurtçuk) ile tedavi tıpta uzun vakittir kullanılıyor.  

Bir efsaneye nazaran, tarihteki en büyük imparatorluğun kurucusu Cengiz Han, Asya seferlerinde, yaralanan askerlerinin tedavisi için bir otomobil dolusu kurtçuk taşıtıyordu.

Yaraların üzerine konulan kurtçuklar, canlı dokuyu değil, çeperindeki meyyit ve çürüyen dokuları yiyerek besleniyor.

Belli ki Moğol İmparatoru Cengiz Han ve orduları, bu kurtçukların enfekte olmuş dokuyu yiyerek yaraları pak tuttuğunu biliyordu.

Bu formülü kullananlar yalnızca Moğollar değildi.

Avustralya’nın güney doğusundaki New South Wales eyaletinde yaşayan Ngiyampa aborijin kabilesi, Myanmar’ın kuzeyindeki dağlık bölgede yaşayanlar ve Orta Amerika’daki Mayaların da bu metodu kullandığına dair ispatlar var.

Getty Images 13. yüzyılın başlarında Orta Asya’daki göçebe kavimleri birleştirerek tarihin en büyük imparatorluğunu kuran Cengiz Han’ın seferlerinde bir otomobil dolusu kurtçuk taşıttığı tarafında bir efsane var

Amerikan İç Savaşı dönemi

Cerahatli yaranın temizlenmesi yaygın bir uygulamaydı.

Ama genel tıpta bu sistem uzun mühlet pek istek görmedi.

Yeniden dikkat çekmesi için öteki bir savaş yaşanması gerekti.

Amerikan İç Savaşı sırasında doğudaki DanVille kentinde bir hastanede bir mühlet çalışan John Forney Zacharias isimli cerrah bu yol üzerinde durdu.

Modern dünyada kurtçukları çürümüş dokuları temizlemek için bilerek kullanan birinci kişi oldu ve kendi tabiriyle “büyük bir memnuniyet” yaratacak uygun sonuçlar elde etti.

Kurtçuklar, yaralardaki bakterileri de temizlemişti.

Antibiyotikler ve antibiyotiğe dirençli bakteriler

Ancak, Robert Koch ve Louis Pasteur üzere araştırmacılar yaralarda hijyene dikkat çekmesi ve kurtçuk kullanımının da bununla çelişkili görünmesi nedeniyle bu çalışma kısa müddette durdu.

Alexander Fleming ile penisilinin ortaya çıkması üzerine, görünüşte bu uygulama tarihe gömülmüştü. Çünkü kolay bir hap işe yarayabilecekken kim yaralarda kurtçukların dolaşmasını isterdi ki?

Ancak sihirli antibiyotikler, 1980’lerde ortaya çıkan ve yaygın ismiyle MRSA olarak bilinen antibiyotiğe dirençli bakterilerle girdikleri savaşı kaybediyordu.

Hastanelerde yayılan bu harika bakterilerle savaşmak için yeni bir silah gerekiyordu. Ve yaraların tedavisinde kurtçuklara geri dönüldü.

Ve bu kurtçuklar, yalnızca yaradaki meyyit dokuyu ortadan kaldırdıkları için değil, tıpkı vakitte MRSA üzere dirençli bakterileri yok ettikleri için de idealdiler.

Kurtçuk tedavisi süratli, verimli ve çok tesirli olması nedeniyle İngiltere’de Ulusal Sıhhat Hizmetleri’nde (NHS) herkese sunulan bir tedavi.

Yaralarında kurtçukların gezinmesi fikrini tiksindirici bulanlar için, bunların artık küçük çay poşetlerine benzeyen paketler halinde uygulandığını bilmek rahatlatıcı olabilir.

Bu makale “Why maggots are a medical marvel” (Kurtçuklar neden tıbbi bir mucizedir?) başlıklı BBC Gerçek görüntüsünden derlendi. Metin, İngiltere’deki Tabiat Tarihi Müzesi’nin küratörü ve entomolojist (böcekbilimci) Dr. Erica McAlister tarafından kaleme alındı.