“Kuğu Gölü” balesi, bu akşam AKM’de

201 okunma — 17 Ekim 2022 10:12

admin

“Kuğu Gölü” balesi, Beyoğlu Kültür Yolu aktiflikleri kapsamında bu akşam AKM’de sahnelenecek.

İşte Kuğu Gölü balesi hakkında tüm ayrıntılar…

Kuğu Gölü, Pyotr İlyiç Çaykovski tarafından 1875-76 yıllarında bestelenmiș dört perdelik bale yapıtıdır.

Eserde, bir büyücü (Rothbard) tarafından arkadaşları ile birlikte kuğuya dönüştürülen ve fakat bir erkeğin aşkı ile tekrar insan kılığına dönüşebilecek olan Odette ile Prens Siegfried ortasındaki aşk ve büyücünün, kızı Odil’i prenses Odette kılığına sokarak prensi kandırması anlatılır.

Moskova’daki Rus Kraliyet Tiyatrosu’nun (şimdiki ismiyle Bolşoy Balesi) 1875 yılında verdiği sipariş üzerine bestelenen yapıtın birinci temsili 1877 yılında Moskova’da Julius Reisinger koreografisi ile yapıldı.

İlk sahnelenişinde başarılı bulunmayan eser, 1882-1883 döneminden sonra repertuvardan kalkmış ve bestekar başarısızlıktan kendi müziğini sorumlu tutarak 12 yıl boyunca öteki bale yapıtı bestelememişti.

Bestecinin 1893’te vefatından sonra birinci balesi olan Kuğu Gölü, ünlü koreograflar Petipa ve Ivanov’un koreografisi ile tekrar sahnelenmeye başlamıştır. Birinci ve üçüncü sahneleri Petipa, ikinci ve dördüncü sahneleri İvanov koreografilemişti. Petipa ve İvanov’un yarattığı yeni Kuğu Gölü’nün birinci sahneleniş tarihi 27 Ocak 1895’tir. Günümüzde yetmişe yakın değişik varyasyonu vardır; neredeyse hepsi Petipa ve İvanov’un koreografisinden esinlenmiştir.

Çoğu üretimde Odette ve Odile rollerini birebir dansçı üstlenir. Gelmiş geçmiş en ünlü balerinlerden Perina Legnani’nin 1895’te Sankt-Peterburg’daki Mariinski Tiyatrosu’nda Odette/Odin ikili rolündeki performansı, sıra dışı teknik başarısı ile efsaneleşmiştir. Leganini, 32 fouetté dönüşü yapabilen birinci balerin idi. Koreograf Petipa, teknik olarak çok güç bu dönüşü yapıtın “Siyah sahne” olarak bilinen üçüncü sahnesine yerleştirmiştir. Odette/Odile rolü, gerek teknik zorluğu gerekse hem saflığı hem de şeytanlığı birebir muvaffakiyetle canlandırmayı gerektirmesi açısından günümüzde bir balerinin repertuvarındaki en sıkıntı rol olarak kabul edilmektedir.

Eserin Türkiye prömiyeri 29 Ekim 1965’te Ankara’da yapıldı. Rejiyi Ninette de Valois, Odette ve Odile rollerini Gülcan Tunççekiç ve Meriç Sümen dönüşümlü olarak üstlendi.

Eserin librettosunun kime ilişkin olduğu konusunda kesin bilgi yoktur. Libretto, Alman müellif Johann Karl August Musäus’un “Der geraubte Schleier” (Çalıntı Duvak) isimli hikayesini temel alsa da bu hikaye Kuğu Gölü’nün sırf genel çizgilerini oluşturmaktadır. “Beyaz Ördek” isimli Rus halk hikayesi de balenin hikayesiyle benzerlikler gösterir ve Kuğu Gölü’ne kaynak olmuş olabileceği düşünülmektedir.

Prens Siegfried, göl kenarında dolaşırken kuğuların ortasından ortaya çıkan biri, ona prenses Odette olduğunu, büyücü Rothbart’ın onu ve arkadaşlarını kuğu formuna soktuğunu; lakin geceyarısı insan kılığına geri dönebildiklerini sabah karşı yine kuğuya dönüştüklerini anlatır. Büyünün bozulması için bir erkeğin kızlardan birisine âşık olup –sadece onun- aşkına yemin etmesi gerekmektedir. Prens, Odet’i yanında alıkoymak ister lakin o kuğuya dönüşüp göle geri döner.

Ertesi gün 21. doğum günü nedeniyle onuruna verilen baloda Prens, kendisine tanıtılan kızlardan birini evlenmek için seçmek durumundadır. Baloya baron kılığına girmiş büyücü Rothbart yanında Odette’in yüzünü kullanan kızı Odile ile gelir. Prens, Odile’in Odette olduğunu zannederek onu sevdiğine dair yemin eder.

Buna şahit olan Odette, ihanete uğradığı için ölmek ister. Durumu fark eden ve bağışlanmak için göle gelen prens, Odette’e yalvarıp aşkını kabul ettirir. Bu sırada büyücü Rothbart çıkagelir ve prense kızıyla evlenmek için ettiği yemini hatırlatır. Odette’ten ayrılmak istemeyen prens, sevgilisi ile ölmeye karar verir lakin iki sevgilinin fedekârlığı büyüyü bozar. Büyücü ölür; kuğular beşere dönüşür; Pens Siegfired ile Prenses Odette birbirine kavuşur (Sonraki versiyonlarda farklı sonlar yazılmıştır).

ANKARA DEVLET OPERA BALESİ’NDEN “KUĞU GÖLÜ”

(2 Perde)

KONU

Prolog: Genç kızlar ormanda dolaşmaktadır. Gizemli gölün büyücüsü Rothbart, genç kızları görüp, onları kuğu formuna sokar.

1. PERDE

1. TABLO

Sarayın bahçesinde Prens Siegfred’in doğum günü kutlanmaktadır. Kraliçe de merasime katılarak oğluna altın yaylı bir ok armağan eder ve bir gün sonra onuruna vereceği baloda, evleneceği kızı seçmesi gerektiğini söyler. Prens şimdi evliliğe hazır olmamasına karşın bu duruma boyun eğmek zorunda kalır. Daha sonra tüm köylüler Prensin onuruna dans ederler. Gün batarken konuklar dağılır. Prens yalnız kalır ve göle avlanmaya sarfiyat.

2. TABLO

Avlanmak için göle hakikat gelen Prens görülür. Tam o sırada beliren kuğu, Prens’e isminin Prenses Odette olduğunu söyler. Odette, büyücü Rothbart’ın kuğu biçimine soktuğu kızlardan biridir. Büyünün bozulması ise, lakin bir erkeğin bu kuğulardan birisine âşık olup, aşkına yemin ederek kelamından dönmemesi ile gerçekleşebilecektir. Gizlendiği yerden çıkan acımasız büyücü Rothbart, Prensi yok etmek ister ancak Odette yalvararak bu duruma mahzur olur. Daha sonra kuğular dans ederek Prensle Odette’in aşkına eşlik ederler. Gün doğmak üzeredir, göle dönmek zorunda olan kuğular veda ederek ayrılırlar.

2. PERDE

1. TABLO

Sarayın balo salonunda, saraylılar ve konuklar Prensin doğum gününü kutlamak için toplanmışlardır. Prens, kendisine tanıtılan kızlardan birini seçmek durumundadır. Lakin, aklı fikri sevgilisi Odette’de olduğu için gönülsüzdür. Balo, birden davetsiz gelen iki konukla karışır. Bunlar, baron kılığına girmiş büyücü Rothbart ile Odette’in yüzünü kullanan kızı Odile’dir. Prens, Odile’in sevdiği kız Odette olduğunu zannederek çok sevinir. Uzaklardan kuğu Odette’in yalvaran manzarası belirir. Ancak Odile’in büyüsüne kapılmış Prens, hiçbir şey görememektedir. Rothbart, zaferi kazanmış bir halla, kızını göstererek, Prensten onu sevdiğine dair yemin etmesini ister. Doğal çok geçmeden büyücü ve kızı Odile, Prensin sevgilisi Odette’e ihaneti ile alay ederler. Şaşırtan gerçeği öğrenmesi ve o sırada Odette’in tekrar beliren imajı, Prensi çok üzer. Ancak iş işten geçmiş, Prens öbür birisine sevgi yemini etmiştir. Kuğular büyücünün elinden kurtulamayacaklardır.

2. TABLO

Aynı gece, göl kıyısında ihanete uğrayan hoş Odette, vefatı arzulamaktadır. Kuğular onu teselli ederken, birden çıkan fırtına ile Odette’i arayan Prens görülür. Bağışlanması için yalvarmaktadır. Bu sırada büyücü Rothbart tekrar karşılarına çıkar ve Prense ettiği yemini hatırlatarak kızı Odile’le evlenmesini ister. Gün doğmak üzere olduğundan Odette göle dönmek zorundadır. Odette’i yitirmek istemeyen Prens, büyücü ile hengameye tutuşur ve sevgisinden aldığı güçle onu öldürür. Rothbart’ın vefatı ile gölün üzerindeki büyü kalkar. Prens Siegfried ve Prenses Odette mutluluğa hakikat yürürler.