Kozmosun en uzağına kadar takip edilen gama ışını patlamaları

İki nötron yıldızı birleştiğinde, SGRB olarak da bilinen ve anlık biçimde gerçekleşen şiddetli gama ışınları ortaya çıkıyor. Bu gama ışınları yalnızca saniyeler sürse de, optik ışık sönükleşip tespit edilebilen düzeylerin altına düşmeden saatlerce devam edebiliyor (bu olaya arka parlama ismi veriliyor).

SGRB’ler, cihandaki en parlak patlamalar ortasında bulunuyor ve her yıl en fazla bir düzine SGRB tespit ediliyor. Bu yapılar, birleşen nötron yıldızı sistemlerinin oluşturduğu büyük bir popülasyonu incelemenin ve anlamanın şimdilik tek yolu.

84’ÜNÜN GALAKTİK KAYNAĞI BELİRLENDİ, 69’U İNCELENDİ

Populer Science Türkçe’nin yer verdiği çalışmaya göre Northwestern Üniversitesi öncülüğünde çalışan bir gökbilim ekibi ise SGRB’lerin çıktığı galaksilerin şimdiye kadarki en kapsamlı envanterini geliştirdi.

Birtakım yüksek hassasiyetli aygıtlar ve karmaşık galaksi modellemeleri kullanan araştırmacılar 84 SGRB’nin galaktik kaynağını belirleyip, tespit edilen konak galaksilerin 69 adedinin ise özelliklerini inceledi. Bulgular ortasında, incelenen SGRB’lerin yaklaşık yüzde 85’nin aktif biçimde yıldız oluşturan genç galaksilerden geldiği de yer alıyor.

Gökbilimciler ayrıyeten daha erken vakitlerde, cihan çok daha genç iken bilinenden daha fazla SGRB’nin meydana geldiğini ve bu SGRB’lerin konak galaksilerinin merkezlerinden daha uzağa gittiklerini keşfetti. Farklı bir formda ise birkaç SGRB, konak galaksilerinin çok daha dışarısındayken görülmüş; güya “kovulmuşlar”. Kelam konusu bulgu, bu kadar uzağa nasıl gidebildiklerine yönelik soru işaretleri doğuruyor.

Northwestern Üniversitesinde yüksek lisans öğrencisi olan ve konak galaksilerin modellenmesine odaklanılan yeni çalışmaya öncülük eden Anya Nugent, “Bu şimdiye kadar en geniş SGRB konak galaksi kataloğu” diyor. “Dolayısıyla uzun yıllar boyunca altın standart olacağını düşünüyoruz. Bu kataloğun derlenmesi ve nihayet kalıpları görüp değerli sonuçlar çıkaracak kadar konak galaksinin belirlenmesi, bu fantastik olayları ve vefatlarından sonra yıldızlara ne olduğunu daha düzgün anlamak bakımından alanın tam olarak gereksinim duyduğu şeydi.”

Araştırmacılar, yeni kataloğun ayrıntılı formda anlatıldığı iki makaleyi pazartesi günü The Astrophysical Journal bülteninde yayımladı. SGRB’ler kozmostaki en parlak patlamalar ortasında olduğundan, araştırma ekibi kataloğa İngilizce’de parlak manasına gelen BRIGHT (Gama-ışını patlaması Konak Özelliklerinin Araştırılması için Genişbant Kaynak) kısaltmasını vermiş. BRIGHT’ın tüm bilgileri ve modelleme eserleri, topluluğun kullanması için herkese açık.