Kahve tutkusu ‘eşsiz koleksiyon’ sahibi yaptı

Türkiye Sürdürülebilirlik Akademisi İdare Konseyi Lideri Murat Sungur Bursa ile mimarlık alanında akademisyen eşi Nihal Bursa yaklaşık 20 yıl evvel Mehmetçik Vakfı faydasına düzenlenen bir müzayededen fincan ekibi satın aldı.

ZAMANLA KOLEKSİYONA DÖNÜŞTÜ

Bursa çiftinin burada başlayan koleksiyon aşkı, katıldıkları müzayede ve gezdikleri antikacılarla vakitle çığ üzere büyüdü.

Yurt içi ve yurt dışındaki müzayede ile seyahatlere katılan çift, kahve kültürünü yansıtan fincan, cezve, nesne, fatura ile hatıratlardan kitaplara kadar her türlü dokümanın yer aldığı 5 bini aşkın yapıttan oluşan eşsiz bir koleksiyona sahip oldu.

5 Aralık Dünya Türk Kahvesi Günü hasebiyle konuşan Murat Sungur Bursa, yaklaşık 20 yıl evvel Ankara’da Mehmetçik Vakfı faydasına düzenlenen bir müzayedede aldıkları fincan kadrosuyla bu serüvene başladıklarını söyledi.

Daha sonra İstanbul’daki antikacıdan 1-2 fincan daha aldığını, bunun giderek bir hobiye dönüştüğünü lisana getiren Bursa, sayı arttıkça her gün farklı bir fincandan kahve içip bu keyiflerine devam ettiklerini söz etti.

“TÜRKİYE’NİN TÜRK KAHVESİ MÜZESİNİ YAPABİLECEK DURUMDAYIZ”

Bursa, koleksiyon yelpazesini genişletip, kuracakları bir müze ile gelecek jenerasyonlara kültürel bir miras bırakma fikrinin eşine ilişkin olduğunu aktararak, “O gün bugündür yurt içinden ve dışından gittiğimiz her yerden, çarşıdan, pazardan, antikacıdan, müzayededen kahveyle bilhassa de Türk kahvesiyle alakalı alet, edevat ve dokümanları de toplamak üzere alımlarımız devam etti. Bugün rahatlıkla diyebiliyoruz ki Türkiye’nin Türk Kahvesi Müzesi’ni yapabilecek durumdayız. Olağan maksadımız de o” dedi.

Bursa, son olarak stant küratörünün talebi üzerine Kudüs İslam Sanatları Müzesi aktifliğine katıldıklarını belirterek, şunları söyledi:

• “Küratör, ‘Osmanlı coğrafyası Türk kahvesi ile bilinir lakin Türk kahvesiyle ilgili eser koyamıyoruz. Ne yapmamız lazım, bize yardımcı olur musunuz?’ deyince biz de heyecanlandık. Sahiden bir kahve standı açılacak ve bu kahve standında Türk Osmanlı yapıtları olmayacak. Bu çok büyük bir eksiklik olur. Kaldı ki öyküsünü sonradan öğrendiğimiz bir şeyi paylaşmadan geçemeyeceğim. Müzenin müdürü gelip de müzeyi birinci gezmeye başladığında giriş katında kılıç, kalkan, zırh, mızrak görünce demiş ki ‘Biz İslam’ı bu kadar savaş aletiyle mi temsil etmeliyiz? İslam’ın temsilcisi bu kadar savaş aleti olmamalı. Kahve barışı, dostluğu, arkadaşlığı temsil eder. Biz giriş katına bir kahve servisi açalım’ demiş. Olay büsbütün bu türlü başlıyor.”

TÜRKİYE, KAHVEYE İSMİNİ VEREBİLEN ENDER ÜLKELERDEN BİRİ

Serginin, bölgede dostluğa kapı açmasından memnunluk duyduğunu söz eden Bursa, Türkiye’nin, dünya literatüründe kahveye ismini verebilen ender ülkelerden biri olmasına değindi.

Bursa, şimdilerde sık sık markalaşmadan ve dünya çapında tanınmadan bahsedildiğini vurgulayarak, “Ecdadımız, kahve yetiştiren bir coğrafyaya sahip olmamakla birlikte bir kahve pişirme tekniğine ismini verip tıpkı vakitte da kahvenin Arap Yarımadası’ndan çıkartılarak bütün Avrupa’ya yayılımında çok kıymetli bir merkez üssü olmuş. Münasebetiyle kahve bizim kültürel hayatımızın bugün çok kıymetli bir değeri” diye konuştu.

Türk Kahvesi Kültürü ve Araştırmaları Derneğinin, İzmit Ticaret Odası ile ortaklaşa çalışması sonucunda Türk Standartları Enstitüsünün (TSE) “Türk kahvesi standardı”nı yayınladığını anlatan Bursa, UNESCO’nun da 5 Aralık 2013’te Türk kahvesini “Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi”ne eklediğini hatırlattı.

Murat Bursa, ülkenin tüm tanıtım kampanyalarında Türk kahvesi ögesinin biraz daha ön plana çıkarılması gerektiğini kelamlarına ekledi.

“HAYATINI DOLDURAN BÜYÜK BİR UĞRAŞ”

Nihal Bursa ise Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Kısmı’ndan mezun olmasının akabinde akademik mesleğine başladığı üniversiteden emekli olduğunu söyledi.

Kahve tiryakiliğinin fakülte yıllarına dayandığını aktaran Bursa, bugün ise Türk kahvesini ve koleksiyonunu “hayatını dolduran büyük bir uğraş” olarak nitelendirdi.

Koleksiyonlarına çabucak hemen her fırsatta eser eklediklerini ifaden eden Nihal Bursa, “Bizim bir gayemiz var. Bütün bu biriktirdiğimiz külliyat, Türk kahvesinin kültürünü, geçmişini, kıssasını anlatıyor. Biz de bunu bir müze haline getirmek istiyoruz. Münasebetiyle hedefimiz daima ‘O müzede neler olmalı?’ sorusuna karşılık veren eserler almak. Son vakitlerde daha çok nesneleri destekleyecek birtakım vesikalar, evraklar, görseller almak oldu” diye konuştu.

Bursa, İstanbul’da 19. yüzyıl sonu ile 20. yüzyıl başlarında bilhassa Galata Pera’da çok sayıda fotoğraf stüdyosu olduğunu tabir etti.

Buradaki en tanınan ve revaçta mizansenlerin kahve içme olduğuna dikkati çeken Bursa, “Burada yaşayan yabancı misyon mensupları Osmanlı’ya has kıyafetler giyerek, kahve keyfini canlandırarak fotoğraf çektiriyorlar. Bu son derece tanınan fotoğraf konusu. Bu da onu çok hoş bir örneği” değerlendirmesini yaptı.

Nihal Bursa, koleksiyonunda yer alan gündelik yaşama ilişkin yemek menüsü ile restoran faturası üzere malzemelerin Türk kahvesi kültürünün toplumda nasıl yer bulduğuna dair kıymetli vesikalar olduğunu söz etti.

HEPSİNİN FARKLI BİR ÖYKÜSÜ VAR

Nihal Bursa, koleksiyonundaki modüllerin hepsinin farklı bir alınış öyküsü ve macerası olduğunun altını çizerek, şunları kaydetti:

• “Mesela bu fincan 1734 tarihlidir ve ‘Meissen’ imalatıdır. Bir öbür örnek bu kulpsuz fincan, içinde çok şey kapalı. İçindeki gümüş telkari tekniğiyle yapılmış kapsül açılıyor. İçerisine amber, kakule ya da afyon üzere keyif ve lezzet arttırıcı eserler konuluyor. Üzerine de kahve dökülüyor. Kahve içerken bütün bu materyaller yavaş yavaş kahvenin içerisine karışarak kahve keyfinizi artıran bir öge haline geliyor. Buna güğüm diyoruz yani çok sayıda kahve alan bir araç. 1712 tarihli, çok eski. 2015’te Topkapı Sarayı’nda düzenlenen standa koleksiyonumuzdan eserler vermiştik, bu güğüm de saraya giden ve orada 6 ay sergilenen bir modüldü. Onun benim için yeri başkadır, Topkapı Sarayı’nı görmüş bir kesimdir.”