İnşaatçılar maliyetler nedeniyle önünü göremiyor, yurttaş alamıyor: Barınma krizi kapıda

Barınma krizine yanlışsız süratle ilerleyen Türkiye’de yüksek konut fiyatlarının yanı sıra arz sorunu da sürüyor. Dal temsilcilerinin uzun vakittir yüksek maliyetlerden ötürü konut arzının düştüğü tezi, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) datalarına de yansıdı. TÜİK’e nazaran 2023 yılı birinci çeyreğinde belediyeler tarafından yapı ruhsatı verilen yani inşaatına başlanan bina sayısı yüzde 9.2 azaldı. 2021 birinci çeyreğinde 33 bin 597, 2022 birinci çeyreğinde ise 26 bin 141 bina için verilen ruhsat sayısı, bu yıl 23 bin 743 bina için verildi. Bu bilgiler pandemiden bu yana görülen en düşük düzey oldu. Bölüm temsilcileri, artan maliyetleri işaret ederek “Konutta arz krizi var ve çözülmezse bu durum barınma krizine dönecek” dedi.

MALİYETLER DURMUYOR

TÜİK’in datalarını yorumlayan Anadolu Yakası İnşaatçılar Derneği Lideri Melih Tavukçuoğlu, bu düşüşün maliyetlerdeki artışın yansıması olduğunu söyledi. Tavukçuoğlu, “Depremden ötürü yaşanan sakinliğin da tesiri vardır lakin ana etken maliyetler. Geçen yıl 800 lira olan 1 metreküp beton şu an 2 bin lira oldu. Mesken üretmek de satmak da çok güç artık. İnsanların konut edinebilme imkânı ortadan kalktı üzere bir şey. Krediler hem çok yüksek faizli hem de yok” dedi. Yaz aylarında da konut piyasasının bu halde devam etmesini beklediklerini söyleyen Tavukçuoğlu, “Sonbaharda bir hareketlenme bekliyoruz. Umarız yeni kurulan hükümet konut meselesine bir el atar” diye konuştu.

BARINMA KRİZİNE GİDER

İnşaat ve emlak şirketleri kümesi MasterTürk Lideri Gökhan Taş da ruhsatlardaki azalma için öngörülemeyen maliyet artışlarını gösterdi. Taş, şu bilgileri verdi: “Bir konutun üretimi iki yıl sürüyor. Türkiye’de iki yıl boyunca hangi maliyetlerle boğuşacağını öngöremeyen müteahhitler de yeni konut imaline girmiyor. Bu durum arzı düşürüyor. Bugün açıklanan ruhsat sayıları geçen yıl esasen düşmüştü. Yani 5 yıllık süreçte bakınca bu düşüş yüzde 9’dan çok daha fazla. Hasebiyle konut arzı riskli düzeye geliyor. Konut arzındaki sorun çözülmedikçe bu iş barınma krizine yanlışsız masraf.”

KİRALAR 4 YILDA YÜZDE 583 ARTTI

Yurttaş mesken sahibi olma hayalini kaybederken kiralık konut fiyatları da her geçen gün artıyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Buğra Gökce’nin tahliline nazaran Türkiye genelinde kiralar son dört yılda yüzde 583 arttı. Toplumsal medya hesabından kira artış oranları tahlilini paylaşan Buğra, şu bilgileri verdi:

“Nisan 2019-Nisan 2023 devrinde konut kiralarındaki değişim çarpıcı bir tablo ortaya koyuyor. Nisan 2019’da 81 vilayette ortalama kira bedeli aylık 728 lirayken bugün 5058 liraya çıkmış durumda. Artış oranı yüzde 583. Tüm Türkiye’de 2019 yılı nisan ayında kira bedeli ortalama fiyatın yalnızca yüzde 27’si kadarken bugün yüzde 45’e ulaşmış. Yaşanılan konut krizi düşünüldüğünden daha derin. Bilhassa Türkiye nüfusunun yüzde 75’inin yaşadığı 30 büyükşehirde çalışanların, ücretlilerin gelirlerinin değerli bir kısmı konut kirasına gidiyor. Yeni işe başlayan gençlerin maaşlarıyla neredeyse konut kiralama bahtı yok.”