İklim değişikliği kar yağışının ‘süresini’ ve ‘etki alanını’ azaltıyor

Uzmanlar, Türkiye de dahil kuzey yarım küredeki birçok ülkede kar yağışlı gün sayısında, kar kalınlığında ve karın yerde kalma müddetinde azalma olduğunu, bu durumun iklim değişikliğiyle teması bulunduğunu söz etti.

Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Siyasetleri Uygulama ve Araştırma Merkezi İdare Heyeti Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş yaptığı değerlendirmede, kar yağışının çok sayıda yararı olduğunu söyledi.

“ERİYEN KAR ENERJİ VE SU KAYNAĞIDIR”

Baharda ve yaz başında akarsular, yer altı suları ve toprağın eriyen kardan beslendiğini belirten Türkeş, “Önemli bir yağış ve nem kaynağı olduğu için barajlar, göletler burada eriyen karlarla dolar. İçme, kullanma suyu, sulama ve güç ihtiyacını, eriyen karla dolan barajlardan ve göletlerden sağlarız. Yani güç ve su kaynağıdır” dedi.

Yüksek yerlerde yüksek basıncın olduğu periyotlarda ayaz nedeniyle don ve buzlanma gerçekleştiğini anlatan Türkeş, kar yağışının, İç Anadolu ve Doğu Anadolu üzere karasal iç bölgelerde toprağın ve bitkilerin üzerini örterek soğuktan etkilenmelerini önlediğini, bu türlü devirlerde kar yağmaması halinde, toprağın çok daha derinlere hakikat donacağını; ağaçların, çalıların köklerinin ve ziraî eserlerin de ziyan göreceğini söz etti.

Türkeş, kar örtüsünün, global iklim değişikliğinin tesiriyle ısınan havayla birlikte bitkilerin erken uyanmalarını engellediğini ve ani sıcaklık değişimlerine karşı müdafaa sağladığını, ayrıyeten bitkileri haşerat ve zararlılara karşı da koruduğunu kaydetti.

“KAR YAĞIŞININ OLMADIĞI KURAK ŞARTLAR YAŞANACAK ÜZERE DURUYOR”

Son yıllarda kar yağışlarında önemli azalma olduğunu vurgulayan Türkeş, “İklim değişikliği, bilhassa global ısınma, alt atmosfer ve yüzey hava sıcaklıklarındaki artış ve artış eğilimi, artık kış mevsiminde, soğuk sistemlerde bile yüksek atmosferde kar olarak başlayan yağışın yer yüzüne kar olarak düşemediğini bize gösteriyor” diye konuştu.

Küresel ısınma nedeniyle yağışların lakin yağmur olarak yeryüzüne inebildiğini vurgulayan Türkeş, şöyle devam etti:

• “Sadece kış mevsiminde yüksek yaylalara, dağlara, yağışlar kar olarak düşebiliyor. Lakin kuzey yarım küredeki birçok ülkede ve Türkiye’de, kar yağışının yerde kalma müddetinde, kar yağışlı gün sayısında, karın kalınlığında ve karla kaplı alanın genişliğinde azalma var. Bunun kıymetli bir kısmının de iklim değişikliği ile kontaklı olduğu düşünülüyor.
• Kar olmadığında kesinlikle hem doğal hem ziraî ekosistemler yılın bir kısmında önemli bir nem kaynağını kaybetmiş sayılır. Bu yıl da bu türlü bir yıl zira sıcak geçiyor, yüksek basınç şartları var. Bir yandan kuraklık, bir yandan buharlaşma tesirli. Türkiye’de ve Güney Avrupa’nın kıymetli bir kısmında uzun müddetli ortalamalara nazaran kar yağışında azalma ve uzun vadeli ortalamalarda daha yüksek sıcaklıklar hakim.”

Akdeniz Havzası’nda önümüzdeki periyotta kış kuraklıklarının beklendiği ve bu durumun, içinde yaşanılan dönemdekinden çok daha şiddetli ve uzun vadeli olacağı değerlendirmesini yapan Türkeş, Karadeniz ve Kuzeydoğu Anadolu dışında Türkiye’nin büyük bir çoğunluğunun uzun periyodik ortalamalardan daha az yağış alabileceği kestirimini paylaştı.

Türkeş, “Bu yıl bölgesel atmosfer sirkülasyonu Türkiye’nin de içinde bulunduğu Güney Avrupa’da yüksek basınç şartlarının daha tesirli olacağını gösteriyor. Kar yağışının da olmadığı kurak şartlar yaşanacak üzere duruyor. Genel manasıyla kış kurak geçer ve kar da olmazsa tarım havzaları, orman ekosistemleri, barajların dolulukları hidroelektrik santralleri bakımından ıstırap yaşanabilir” ihtarında bulundu.

“YAĞMURA NAZARAN ÇOK DAHA AVANTAJLI”

İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Kısmı Havza İdaresi Ana Bilim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yusuf Serengil de birtakım yerlerde kar yağışının toplam su üretimindeki hissesinin yüksek olduğunu söyledi.

Serengil, “Türkiye’de bir mevsimsellik vardır, haziran-eylül ortasında fazla yağış almayız, birçok bölge böyledir. Yağış almadığı devirde birçok yerde dereleri, barajları besleyen şey kar yağışıdır. Örneğin, Akdeniz’de Toroslar, Karadeniz’de Kaçkar Dağları vardır, İç Anadolu’da tekrar dağlık kısımlar var. Bu kesitlerde kışın biriken kar kütleleri yavaş yavaş eridikleri vakit akışın yaz aylarına da sarkmasını sağlıyorlar” biçiminde konuştu.

Yaz aylarında derelerin, akarsuların, barajların su kaynağının, dağlarda biriken karlar olduğunu işaret eden Serengil, kar yağışının gerçekleşmemesi durumunda bu akışın yaz sonuna kadar sürmesinin engelleneceğine dikkati çekti.

Serengil, “Bu durumda önümüzdeki yıllarda, evvelce akan derelerin, akarsuların akmadıklarını görebiliriz. Kar yağışı aslında akarsuların yıl uzunluğu akmasının garantisidir.” dedi.

Yağış formunun, su randımanı manasında tesirinin çok kıymetli olduğunun altını çizen Serengil, “Yağmur damlası süratli bir formda toprağa çarptığı vakit toprağı taşıyabilir, buna yüzeysel erozyon, katman erozyonu diyoruz. Kar yavaş yavaş eridiği için fazla erozyon gerçekleştirmez. Kar yağışı her vakit için erozyonu tedbire ve su randımanı manasında yağmura nazaran çok daha avantajlıdır” bilgisini verdi.