Ekonomik kriz derinleşiyor

Seçimin ikinci tıp oylamasına 9 gün kala mali piyasalardaki sıkışıklık artıyor. Dolar/TL’de resmi kur 19.80’e dayandı, Kapalıçarşı ve bankalarda ise 22 lira düzeyinde. İhracatta düşüş başladı, cari açık katlanarak büyüyor, şirketler kredi bulamamaktan şikâyetçi. Mevduat ve kredi faizleri tutulamıyor. Yeni gelecek iktidarın uygulayacağı siyasetleri merakla bekleyen endüstrici, çiftçi ve ekonomistler ise “Mevcut iktisat siyasetleri sürerse yolun sonu karanlık” yorumunu yaptı. Merkez Bankası ise 2023’ün birinci “Finansal İstikrar Raporu”nda liralaşma stratejileri kapsamında siyasetlerin çalıştığını ve mevcut siyasetlerin süreceği bildirisini verdi.

AKP’nin 2018’de başlattığı “yeni Türkiye modeli” iktisattaki istikrarları altüst ederken Merkez Bankası da her gün yeni makro ihtiyati önlemle durumu seçim sonuçlanana kadar yönetim etmeye çalışıyor. Merkez’in bankalara müşterilerini TL’ye çevirme baskısı artarken bankalar bu baskıya karşı TL mevduat faizlerini yüzde 39’lara kadar çıkardı. Kur muhafazalı mevduatta ise faizlerin yüzde 50’yi bulması bekleniyor.

(Selva Demiralp)

“ÇARKLAR TIKANACAK”

Seçimlerin yeni iktisat siyasetlerinin belirlenmesi açısından kıymetli olduğunu belirten Prof. Dr. Selva Demiralp, ivedilikle ortodoks siyasetlere dönülmesi gerektiğini belirterek “Bankalar yüzde 35 faiz ödeyerek topladığı mevduatı yüzde 15 faizle şirketlere satmak durumunda. Bu sebeple ticari krediler kıymetli ölçüde kısıldı. Bunun şirketlere yansıması ise likidite bulunamaması ve sistemin çarklarının dönememesi demek. Bankaları bekleyen bir başka risk ise tekrar regülasyonlarla bankaların tutması gereken sabit getirili tahvillerin ileride bir faiz artışı durumunda sermaye kaybı yaratacak olması” diye konuştu.

(Hüseyin Demirtaş)

Türkiye Ziraatçiler Derneği Lideri Hüseyin Demirtaş ise mevcut siyasetler sürerse üretimde yaşanan krizin çok daha derinleşeceğini belirterek “Tarımın yapısal meseleleri çözülmez, üretim maliyetleri bu türlü sürerse çiftçi bulamayacağız. ‘Üretmeyin dışardan alıyoruz’ başını değiştirmemiz lazım. Bunun sonu sahiden vahim. Dillendirmek bile istemediğimiz bir fecî tablo var önümüzde. Her ay farklı bir eserdeki fiyat artışını konuşuruz” dedi.

(Ömer Karadeniz)

‘SANAYİYİ GÜÇ GÜNLER BEKLİYOR’

Plastik Sanayicileri Federasyonu Lideri Ömer Karadeniz ise “Krediler durdu, dövizde durum malum. Ülkede seçim olur lakin üretim bundan etkilenmemeli. İstihdam ve ihracatı riske sokarsınız, hakikaten ihracat öbür sebeplerle de düşüyor zati. Yüzde 85-90 hammaddesi ithal olan bir bölüm kredisiz ve döviz kullanmadan ne yapabilir? Biz katma bedelli üretim yapıyoruz. Siyasetten bağımsız olarak söylüyorum bu uygulamalar devam ederse ülkede endüstriyi güç günler bekliyor” diye konuştu.

MERKEZ’DEN BİR İLERİ BİR GERİ

Merkez’in kararları ve reaksiyon gelince attığı geri adımlar karmaşayı büyütüyor. Merkez Bankası, evvelki gün, kredi kartı ile nakit avans ve kuyum harcamalarına menkul değerler zaruriliği getirdi. Birtakım bankalar böylelikle yüzde 1.36 olan kredi kartı nakit avans faizinden yararlanmak isteyen yurttaşın önünü keserek kredi kartlarını nakit avansa kapattı. Bu durum reaksiyon çekince Merkez Bankası daha evvel aldığı kararı değiştirerek 15 bin TL’ye kadar kredi kartı nakit avans ve kuyum harcamalarını istisnaya natürel tuttu.