Diyabet hastası ‘her dört bireyden biri gerekli yardımı alamıyor’

Alexander Vasquez / BBC Dünya Servisi

Uluslararası Diyabet Federasyonu (IDF) hastaların yüzde 26’sının teşhis konulduğunda kâfi bilgi ve eğitim almadığını, bunun da diyabetin makus denetimine yol açtığını ve felç, böbrek yetmezliği, körlük, uzuv kaybı üzere fizikî hasarların yanı sıra ve ruh sıhhatine da ziyan verebileceğini söylüyor.

İnternet üzerinden yapılan araştırmaya ya diyabet hastası ya da ortalarında Brezilya, Hindistan ve Nijerya üzere ülkelerin de bulunduğu çeşitli ülkelerden sıhhat çalışanı olan 3.208 kişi katıldı.

Ancak bir diyabet hastası olarak, bu araştırmanın sonuçları maalesef bana bir sürpriz olmadı ve bu benim de çok güzel anlayabileceğim bir durum.

TEŞHİSTEN SONRAKİ BİLGİSİZLİK  

Yedi yaşındayken Kosta Rika’da teşhis konulan Bir Tip 1 diyabet hastası olarak, hastalığım hakkında çok fazla bir şey bilmeden, tasa ve gerilimle büyümenin ne demek olduğunu biliyorum.

Bir cam kemik hastası olarak verilen ilaçların yan tesiriyle diyabet oldum ve şu anda tekerlekli sandalyedeyim.

Hastalığı 7/24 denetim altında tutmak çok zordu. Birinci gençlik yıllarımda bir glükoz sensörüm yoktu. Her gün panik atak geçirir, sıklıkla zati insülin yapıp yapmadığımı unutur ya da iki kere vurduğumu düşünüp, kan şekeri seviyemin hayatımı riske atacak kadar düştüğünden korkardım.

25 yaşındayken İngiltere’ye taşındıktan sonra hastalığım hakkında daha çok şey öğrendim. Bugün Ulusal Sıhhat Hizmeti’nin (NHS) verdiği eğitim ve ekipman sayesinde, diyabet idaresi konusunda gün içinde almak gereken sayısız karar konusunda kendime daha çok güveniyorum ve sonuç olarak daha inançta hissediyorum.

Diyabet hastası biriyle daha konuşup, benimle misal tecrübeler yaşayıp yaşamadıklarını görmek için Chihuahua, Meksika’dan Ana Lucia ile konuştum.

Diyabet teşhisinden sonra yalnızca kendisinin değil, ailesinin de hayatının dramatik bir formda değiştiğini anlattı.

Ana Lucia’ya, sekiz yaşındayken ağır bakıma kaldırıldıktan sonra Tip 1 diyabet teşhisi konuldu.

“Çok üzülmüştüm, zira küçük bir kız çocuğuydum ve artık tatlı yiyemeyecektim. Akşamdan sabaha olan bir değişiklikti ve bana ‘şunu, bunu yiyemezsin’ dediler.”

Annesi Clementina, kızının beş gün hastanede yattığı süreçte nasıl yolunu kaybetmiş üzere hissetiğini anlattı:

“Bana küçük bir çocuk olduğu için insülin iğnesi yapmayı öğrenmem gerektiğini söylediler. İkimiz birlikte diyabeti öğrenmeye başladık.”

Ancak dayanak olmaması ve diyabet idaresi konusundaki farkındalık eksikliğinin, günlük hayatlarını sürdürmeye çalışırken Clementina ve Ana Lucia üzerinde olumsuz tesiri oldu.

Clementina “Okullarda ‘evet burda diyabetli bir öğrencimiz var, planımız da bu olmalı’  diye özel bir şeyler olmalı” diyor.

 DİYABET NEDİR?

• Diyabet, tedavisi olmayan bir hastalık
• İnsülin hormonuyla ilgili problemler nedeniyle beden kan şekeri düzeylerini denetim edemiyor
• Tip 1 ve Tip 2 olarak ikiye ayrılıyor

Şu anda 17 yaşına gelen Ana Lucia, diyabetini büyük ölçüde kendisi denetim altında tutuyor.

Ancak bazen yorucu olduğunu da söylüyor:

“Daha az uyuyorum zira kan şekeri düzeyimi denetim etmem ya da insülin vurduktan sonra birkaç saat beklemem gerekiyor.”

Ana Lucia, kan şekeri düzeylerini ölçen sensörlere sahip Freestyle Libre isimli aygıtı kullanıyor. Böylelikle parmağını kan çıkartmak için delmesi ve kâfi sayıda şerite sahip olup olmadığından kaygılanması gerekmiyor.

Ana Lucia, bu aygıta daha evvel sahip olmanın diyabetle hayatını kolaylaştıracağını söylüyor. Ailesi ve arkadaşları ona uygun bir dayanak ağı sunsa da, diyabetini direktörün okuldaki imtihanları ve ödevleri eklendiğinde çok daha şiddetli olabildiğini vurguluyor.

RUH SIHHATİNE TESİRLERİ  

Getty Images

IDF’nin çalışmasında, fizikî sonuçların yanı sıra, hastalık konusunda çok fazla bilgi sahibi olmamanın ruhsal sıhhat üzerindeki tesirleri de incelendi.

IDF Lideri Prof. Andrew Boulton “Doğru eğitimi almazsanız, bu durum derde ve muhakkak depresyona yol açabilir” diyor.

Araştırma, sıhhat çalışanlarının da daha düzgün bilgilendirilmiş olması gerektiğini gözler önüne seriyor. Sıhhat çalışanı iştirakçilerin yarısından biraz azı (% 49) diyabet irtibatlı depresyonu teşhis edebileceklerini söylüyor.

Boulton “Depresyondaki beşerler tıbbi tavsiyelere daha az uyuyor. Örneğin ayaklarında bir sorun varsa muhakkak ayakkabıları giymemek üzere.” diyor.