DİSK’ten 21 yılın bilançosu: Emek kaybetti sermaye kazandı

Türkiye Devrimci Emekçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK), “AKP Periyodunda ve Başkanlık Rejiminde Emekçiler Neler Kaybetti?” başlıklı bir rapor hazırladı. Raporda, 21 yıllık AKP iktidarı periyodunda emekçi ve işçilerin birçok alanda hak kaybı yaşadığına vurgu yapılırken sermaye kümelerinin ise kâr oranını artırdığına dikkat çekildi.

Raporu Lider Dilek Çerkezoğlu DİSK Genel Merkezi’nde düzenlenen bir basın toplantısında açıkladı. “Memleketi bir şirket üzere yöneten zihniyetin egemenliğinde geçen bu devrin özeti emeğin değersizleştirilmesi ve güvencesizleştirilmesidir” diyen Çerkezoğlu, raporda öne çıkan hususları şöyle sıraladı:

GREV HAKKI YOK EDİLDİ

• AKP periyodunda ve başkanlık rejiminde bölüşüm münasebetleri berbatlaştı. Başkanlık periyodu öncesinde ulusal gelir içinde emeğin hissesi yüzde 35.3 iken 2022’de yüzde 25.2’ye geriledi. Buna karşılık ulusal gelir içinde sermayenin hissesi başkanlık rejimi öncesi yüzde 48 iken 2022’de yüzde 56.7’ye yükseldi.
• AKP’li yıllarda taban fiyat süratle ortalama fiyat haline geldi. AKP devrinde öbür emek gelirlerinin taban fiyat kadar artırılmaması sonucu ortalama fiyatlar ve minimum fiyat ortasındaki makas kapanmaya başladı. 2005 yılında minimum fiyat ortalama fiyatın yüzde 46’sı iken 2020’de yüzde 60’ına çıktı. 
• 21 yılda gelinen tablo yüzde 14 resmi sendikalaşma oranı, yüzde 12.4 fiili sendikalaşma oranı ve yüzde 8.1 civarında toplusözleşme kapsamıdır. Özel bölümde toplusözleşme kapsamı ise yüzde 4.7’dir. 
• AKP devrinde grev hakkı yok edildi. Greve katılan personel sayısı 1963’ten bu yana en düşük seviyeye indi. AKP hükümetleri grev ertelemelerinin (yasaklama) kapsamını genişletti. AKP devrinde 20 grev erteleme kararnamesi yayımlandı ve 195 bini aşkın çalışanın grevi yasaklandı.
• AKP işsizliği önlemede başarısızdır. 2002 3. çeyrekte dar tarifli işsizlik oranı yüzde 9.6 ve geniş tarifli işsizlik oranı yüzde 15.3’tü. 2022’de ise dar tarifli işsizlik oranı yüzde 10.2’ye ve geniş tarifli işsizlik oranı yüzde 20.8’e yükseldi.

FON PATRONA ÇALIŞTI

• AKP devrinde İşsizlik Sigortası Fonu (İSF) adeta bir patron dayanak fonuna dönüştü. 2002’de toplam 56.9 milyon TL olan fonun 46.8 milyon TL’si, 2022’de ise 55.6 milyar TL olan fonun 12.3 milyar TL’si işsizlere ayrıldı. Fonun yüzde 76.1’i ise patronlara aktarılmıştır. 
• AKP iktidarı kamunun tasfiyesi ve özelleştirmede büyük hisseye sahiptir. Cumhuriyet devrinin kamusal birikimlerinin yaklaşık yüzde 90’ı, 63.8 milyar dolar karşılığında AKP tarafından özelleştirildi.