Dinozorları yok eden asteroit, ‘mega depremi’ tetiklemiş

Söz konusu sarsıntı o kadar büyükmüş ki, çarpışmadan haftalar yahut aylar sonra bile gezegeni sarsmaya devam etmiş. Bu “mega depremde” açığa çıkan güç ölçüsünün 1023 jul olduğu varsayım ediliyor; yani 2004 yılında meydana gelen 9,1 büyüklüğündeki Sumatra zelzelesinde çıkan gücün 50.000 katı kadar.

Bilim insanı Hermann Bermudez, bu “mega depremin” bulgularını Amerika Yerbilimleri Derneği’nin (GSA) bu Pazar gerçekleştirilecek GSA Connects toplantısında sunacak. Bermudez, bu yılın başlarında GSA Yüksek Lisans Öğrencisi Araştırma Hibesi’nin dayanağıyla Teksas, Alabama ve Mississippi’de o meşhur Kretase-Paleojen (K-Pg) kitlesel yok oluş sonunun yüzey kısımlarını ziyaret ederek data toplamış. Böylece, Kolombiya ve Meksika’da bu feci çarpışmanın ispatlarını belgelediği evvelki çalışmasını destekleyen bulgulara ulaşmış.

YER ÇEKİMİNİN TESİRİ DE VAR

Populer Science Türkiye’deki içerikte yer verilen ayrıntılara göre Bermudez, 2014 yılında Kolombiya’nın Gorgonilla Adası’nda saha çalışması yürütürken küçük küre birikintileri keşfetmiş. Bu yapılar, bir asteroit çarpışması sırasında atmosfere fırlayan ve ‘tektit’ ya da ‘mikrotektik’ ismiyle bilinen (1,1 mm kadar geniş) ufak cam küreleri ve çömlek modülleriyle dolu tortu katmanları. Cam küreler, çarpışmadan kaynaklı ısı ve basınç Dünya’nın kabuğunu eritip etrafa saçtığı vakit oluşuyor. Ufak ve erimiş sıvılar atmosfere fırlayıp cama dönüşerek, yer çekiminin tesiriyle yüzeye geri düşüyor.

Gorgonilla Adası kıyılarında ortaya çıkan bu kayalar, yaklaşık 2 km aşağıdaki okyanus tabanından bir öykü anlatıyor. Burada, çarpışma bölgesinin yaklaşık 3.000 güneybatısında; asteroit çarptığı sırada okyanus tabanında kum, çamur ve küçük okyanus canlıları birikmiş durumdaymış. Deniz tabanının 10-15 metre altı kadar uzak bir bölgedeki çamur ve kumtaşı katmanları, günümüzde bu yüzeylerde koruma olan ve Bermudez’in çarpışma kaynaklı sallantıya atfettiği yumuşak çökelti bozulmasına maruz kalmış.

Sallanmadan kaynaklı fay ve biçim bozulmaları, çarpışma sonrasında biriken ve cam küre bakımından varlıklı olan bu katmanda üst yanlışsız devam ediyor. Münasebetiyle daha ince taneli bu çökeltilerin okyanus tabanına ulaşması için sallantının haftalar ve aylar boyunca devam etmiş olması gerekiyor. Bu cam küre çökeltilerinin çabucak üstünde koruma olmuş eğreltiotu sporları, bitki hayatının çarpışmadan sonraki birinci güzelleşmesine işaret ediyor.

Bermudez şöyle açıklıyor: “Gorgonilla Adası’nda keşfettiğim kısım, K-Pg hududunu incelemek tarafında mükemmel bir yer zira en güzel korunmuş bölgelerden biri ve okyanusun derinliklerinde bulunuyor; hasebiyle tsunamilerden etkilenmemiş.”

Mega zelzelenin meydana getirdiği form bozulmalarının ispatları, Meksika ve Birleşik Devletler’de de koruma olmuş. Bermudez, Meksika’daki El Papalote mostrasında sıvılaşma bulgularına rastlamış. Kuvvetli sallantılar, suya doymuş çökeltilerin sıvı üzere akmasına sebep olduğunda sıvılaşma meydana geliyor. Bermudez Mississippi, Alaba ve Teksas’ta, mega zelzeleyle bağlantılı görünen fay ve çatlaklar belgelemiş. Asteroit çarpışmasının sonucunda birbiri arkasına meydana gelen felaketlerden olan dev bir dalganın bıraktığı yeryüzüne çıkmış birkaç oluşum bölgesinde de tsunami çökeltilerine rastlamış.

Bermudez, bu Pazar ABD’nin Denver kentinde gerçekleşecek GSA Connects toplantısında bu mega zelzelenin bulgularından bahsedecek. Pazartesi günü ise stunami çökeltilerine ve sarsıntıyla bağlı form bozulmalarına yönelik gözlemleriyle ilgili bir poster sunumu yapacak. Sunum İngilizce, İspanyolca, İtalyanca, Fransızca ve Çince lisanlarında görülebilecek. Bermudez yaptığı araştırmadan bahsederken, Dünya tarihindeki bu harikulâde olayın öyküsünü anlatan çok sayıdaki mostrayı ziyareti ve incelemesinde işbirliğinin kıymetli bir rol oynadığını vurguluyor.