Diktikleriyle ‘ayakkabı kültür mirası’nı yaşatıyor

Ankara’da eğitim görüp, mezun olan öğrenciler, model sorumlusu, modelist, dizayncı, üretim çalışanı, üretim sorumlusu ve kalite denetim uzmanı olarak ayakkabı dalında çalışıyor.

Programın kurucusu öğretim üyesi Hatice Somçağ, ayakkabı kültür mirasının kaybolmaması ve öğrencileri aracılığıyla geleceğe aktarılması gayesiyle, meskeninin bir odasını atölyeye çevirip, eski periyotlarda kullanılan ayakkabılar dikti.

M.S. 300’LÜ YILLARDAN BAŞLIYOR…

Somçağ, M.S. 300’lü yıllardan başlayıp 20’nci yüzyıl başlarına kadar kullanılan ayakkabılardan örnekler yaptı.

Somçağ’ın, doğal deri, yün ve keçe kullanarak eski devirlerdeki klasik aletlerle diktiği takunya, çarık, yemeni üzere el emeği ayakkabılar ilgi gördü. Somçağ, öz Türk kültürünü yansıtan el imali ayakkabıları ‘Anadolu’nun Ayak Sesleri’ isimli dijital standında görücüye çıkardı. 

‘KİMYASAL ESER VE BOYA KULLANMADIM’

Akademisyen Hatice Somçağ, büsbütün eski devirlerdeki masat, eye, danalya, bıçak üzere aletlerle ve doğal gereçlerle çalıştığını söyleyerek, şöyle konuştu:

• “Ayakkabıların tabanlarında manda derisi kullandım. Sayalarında koyun, keçi ve dana derileri kullandım. Türk kültürü ‘motif’ konusunda büyük bir deryadır. Örneğin, çintemani motifimiz var. Bu, padişahların kaftanlarında, giysilerinde kullanılan bir motiftir. Güç, kuvvet, kudreti stantlar. O nedenle çintemani motiflerinin yer aldığı ayakkabıları padişahlarımız kullanmıştır. Oğuz uzunluklarının damgalarını kullandım. Kimyasal eser, boya, husus kullanmadım.
• Kimyasal husus kullanmadan büsbütün doğal gereç, bal mumu ile kuvvetlendirerek, doğal pamuk ipi diktim. Böylelikle hem su geçirmezliği sağlanıyor, hem de ipin çürümesini engelleyerek, dayanıklılığını artırmış oluyoruz. Ayakkabıların bir kısmını deri saya, bir kısmını keçe çalıştım. Keçelerin kimilerini tepme keçe olarak aldım, kesip dikerek çalıştım. Kimilerini ise yün liflerini kendim sıcak su ve sabun ile sıkıştırarak ayakkabı formunu verdim.”

‘TÜRK KÜLTÜRÜNÜ GENÇLERE ÖĞRETMEK İSTEDİM’

Yaklaşık 20 yıldır ayakkabı tasarımı ve üretimi öğretmenliği yaptığını söz eden Somçağ, kelamlarını şöyle tamamladı:

• “Günümüzde daima çağdaş endüstriyel ayakkabılar yapılıyor. Bunu yapan o kadar çok ki ve maalesef batıdan etkileniyoruz. Ben batıdan etkilenmeden öz Türk kültürünü tanıtmak, gençlere öğretmek, yansıtmak; bunu bilenlere hatırlatmak istedim. Bütün hedefim buydu. Biz kültürümüze, köklerimize sahip çıkalım. Bugünkü ayakkabı modellerinin kökeni bizim eski modellerimiz. Birçok ünlü ayakkabı dizayncıları tarihi ayakkabılardan esinlenerek yeni dizaynlarını yapıyorlar. Günümüzde ayakkabılarda olduğu üzere kimyasal kullanılıyor. Boyalar, yapıştırıcılar, solüsyonlar kimyasal olarak hatta saya gereçleri, yapay deriler kullanılıyor.
• O kadar çok yapay deri ve plastik, kimyasal boya ve yapıştırıcılar kullanılıyor ki vakit zaman duyuyoruz; ayaklarda yaralar, mantarlar oluştuğuna dair. Bu, beden sıhhatine da son derece ziyanlı. Bu üretimde ayakkabılar kalp romatizmasına kadar yol açabilir. Gayem kimyasallardan, endüstriyel üretimden uzakta bireye özel, tek, doğal gereçlerle büsbütün doğal çalışmaktı. Öğrencilerimiz de derslerde el imali ayakkabı, çanta klâsik ayakkabıları öğreniyorlar. Tıpkı vakitte bunun tarihçesini, kullanılan el aletleri, üretim teknikleri bu alanla ilgili birçok şeyi öğreniyorlar. Bildiklerimi öğrencilerime de aktarmaya çalışıyorum.”