Covid-19 Aşısı Hatırlatma Dozu Hakkında Görüşü

Türkiye ve dünyada Covid-19 hastalarının sayısı süratle artarken Sıhhat Bakanlığı 50 yaş üstü ve risk kümesindekilerin son aşılarının üzerinden altı ay geçmişse hatırlatma dozu yaptırmaları gerektiğini belirtti. Bu gruptakilere MHRS aşı randevuları açıldı.

Bizler TTB UDEK Yürütme Şurası ve UDEK üyesi dernekler, KLİMİK tarafından hazırlanan ve ortaklaştırılan görüşlerimizi kamuoyu ile paylaşıyoruz.

1. Hiç aşılanmamış bireylerin bir ay ortayla iki doz BioNTech olduktan en erken 3 ay sonra 3. doz BioNTech aşılarını olmaları önerilir.
2. Hiç aşılanmamış şahıslara mRNA aşısı yapıl(a)madığı durumda* Sinovac aşısı ile üç doz (0, 1 ve 4. aylarda) aşılamanın akabinde en erken 3 ay sonra hatırlatma dozunu (yapılabiliyorsa BioNTech aşısı ile) olmaları önerilir.
3. Çeşitli nedenlerle primer aşı şeması (Sinovac için 0,1, 4. aylarda 3 doz, BioNTech için bir ay ortayla iki doz) yarım kalan şahısların aşılamalarına kaldıkları yerden devam edilmesi, hatırlatma dozlarının primer şemanın tamamlanmasından en erken 3 ay sonra yapılması önerilir.
4. İki doz BioNTech aşısı olmuş şahısların 2. dozdan en erken 3 ay sonra hatırlatma dozunu olmaları önerilir.
5. Üç doz Sinovac aşısı olmuş şahısların son dozdan en erken 3 ay sonra hatırlatma dozlarını (tercihen BioNTech aşısı ile) olmaları önerilir.
6. İki doz Sinovac akabinde bir doz BioNTech aşısı olanların, son aşıdan en erken 3 ay sonra ikinci doz BioNTech aşılarını olmaları önerilir.
7. İki doz Sinovac akabinde iki doz BioNTech aşısı (toplam 4 doz aşı) olanlar içerisinde 50 yaşın üzerinde olanlar, hastalık yahut ilaca bağlı bağışıklık yetersizliği olanlar, altta yatan önemli hastalığı (diyaliz uygulananlar, kalp yetmezliği, ileri AC yetmezliği ve siroz) bulunanlar ve yüksek ölçüde virusla müsabaka riski olan şahıslar (sağlık çalışanları) hatırlatma dozunu, son aşıdan en erken 3 ay sonradan itibaren olabilirler. Bu kümeler dışında kalan bireylerde aşıların ağır hastalık ve mevtten esirgeyici tesiri devam ettiğinden hatırlatma dozunu olmalarına şimdiki bilgilere nazaran gerek yoktur. Teklifler, yeni bilgiler ışığında değerlendirilmelidir.
8. Daha evvel üç doz BioNTech aşısı olanlar içerisinde 50 yaşın üzerinde olanlar, hastalık yahut ilaca bağlı bağışıklık yetersizliği olanlar, altta yatan önemli hastalığı (diyaliz uygulananlar, kalp yetmezliği, ileri AC yetmezliği ve siroz) bulunanlar ve yüksek ölçüde virusla müsabaka riski olan bireyler (sağlık çalışanları) hatırlatma dozunu, son aşıdan en erken  3 ay sonradan itibaren olabilirler. Bu kümeler dışında kalan bireylerde aşıların ağır hastalık ve vefattan esirgeyici tesiri devam ettiğinden hatırlatma dozunu olmalarına şimdiki bilgilere nazaran gerek yoktur. Teklifler, yeni datalar ışığında değerlendirilmelidir.
9. Önceki varyantlarla (ülkemiz için 1 Ocak 2022 öncesinde) hastalık geçirdikten sonra bir doz BioNTech olmuş şahıslara, Omikrona ve başka varyantlara karşı uzun mühlet korundukları için, şimdiki bilgilere nazaran ek hatırlatma dozuna gerek yoktur. Yeni bilgiler ışığında değerlendirilmelidir.
10. Önceki varyantlarla (ülkemiz için 1 Ocak 2022 öncesinde) hastalık geçirdikten sonra bir doz Sinovac olanların, son Sinovac’tan 3 ay sonra (tercihen BioNTech ile) bir hatırlatma dozu olmaları önerilir.
11. İki doz BioNTech olmasına karşın rastgele bir varyantla hastalık geçirmiş olan bireylerin hastalıktan 6 ay sonra bir doz BioNTech aşısı olmaları önerilir. Böylece aşı sonrasında Omikrona karşı en az 6 ay kâfi müdafaa sağlanacaktır.  Bu şahısların yeni bir varyant çıkmadığı sürece hatırlatma dozu olmalarına şimdiki bilgilere nazaran gerek yoktur. Altıncı ayın sonunda yeni bilgiler ışığında değerlendirilmelidir.
12. Aşı şeması tamamlanmadan yahut hiç aşılanmadan evvelki varyantlarla (ülkemiz için 1 Ocak 2022 öncesinde) hastalık geçirmiş olan bireylerin, hastalıktan en erken 3 ay sonra (tercihen 6. Ayda) tek doz BioNTech aşısı olmaları, mRNA aşısı yapıl(a)madığı durumda* iki doz Sinovac aşısı ile (0 ve 1. aylarda) aşılanmaları önerilir.
13. Aşı şeması tamamlanmadan yahut hiç aşılanmadan Omikron ile (ülkemiz için 1 Ocak 2022 sonrasında) hastalık geçirmiş olan bireylerin (Delta varyantına kâfi bağışıklıkları olmayacağı için) hastalıktan 3 ay sonra başlamak üzere 1 ay ortayla iki doz BioNTech aşısı olmaları önerilir. mRNA aşısı yapıl(a)madığı durumda* Sinovac aşısı ile üç doz (0, 1 ve 4. aylarda) aşılanmaları önerilir.
14. İki doz Sinovac akabinde 2 doz BioNTech aşısı yahut 3 doz BioNTech aşısı  veya 4 doz BioNTech aşısı uygulandıktan sonra COVID-19 geçirmiş bireylere hatırlatma dozu yapılmasına eldeki datalara nazaran gerek yoktur.
15. Bağışıklık yetmezliği olan bireylerin inaktif aşı yerine mRNA aşıları ile aşılanmaları önerilir. Bu şahıslar 1 ay ortayla 3 dozdan (BioNTech) oluşan primer aşı şemasını tamamladıktan 3 ay sonra birinci ek dozlarını (4. aşılarını) , bundan en az 4 ay sonra da ikinci ek dozlarını (5. aşılarını) olmalıdırlar. Bundan farklı şemalar uygulanmış ise ek dozların sayısı ve zamanlamasının belirlenmesi için İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji uzmanlarına başvurmaları önerilir.
16. Özellikle >65 yaşta ve sıhhat çalışanlarında,  dört doz BioNTech yahut iki doz SinoVac+3 doz BioNTech aşılamasından sonra,  bağışıklık yetmezliği olmadığı sürece bir hatırlatma dozu daha yapılması  veya yapılmaması  konusunda teklif yapabilecek kâfi data bulunmamaktadır. Bu bireylerde varyantları da içeren polivalan aşılarla ek dozların gerekliliği,   etkinliği ve güvenilirliği konusunda çalışmalar devam etmektedir, bu çalışmaların sonuçlanmasından ve yeni içerikli aşıların üretilmesinden sonra, muhtemelen sonbaharda  yeni  teklifler yapılabilecektir.  Ek olarak ülkemizde, aşılama şemalarına nazaran  etkililik oranlarının açıklanması da daha akılcı kararların alınmasını sağlayacaktır.
17. Ülkemizde gerek primer aşılaması,  gerekse   hatırlatma dozu/dozları  yapılmış kişi sayısının yetersizliği göz önüne alındığında, bu kümelerin aşılanmasının sağlanması için kampanyalar düzenlenmesi ve Sıhhat Bakanlığı’nın bu bahiste özel uğraş göstermesi, <12 yaş çocuklar için uygun aşıların sağlanarak aşılamanın başlanması,  ek olarak maske kullanımı üzere aşı dışı tedbirlerin de uygulamaya konulması yaşamakta olduğumuz son omikron dalgasında ölümlerin azaltılmasında en tesirli tedbir olacaktır.
18. Aşılama kampanyalarında aşı randevularının aksaksız yürütülmesi, aşı sürekliliğinin  ve öbür lojistik dayanakların sağlanmasının kritik ehemmiyeti unutulmamalıdır.
19. Ağır ruhsal hastalığı olanlarda kalp hastalığı, kronik akciğer hastalığı üzere ek hastalık oranlarının yüksek olması, bilişsel ve toplumsal zorluklar nedeniyle aşıya erişimde dezavantajlı küme olmaları nedeniyle bu hastalarda eksik aşılamanın tamamlanması, hatırlatma dozunun yaptırılması teşvik edilmelidir.