Çocuklar ortasındaki ‘akran zorbalığı’ medyadaki açık şiddet temsilleriyle artıyor

Prof. Dr. Aysun Doğan ve Prof. Dr. Sefa Bulut, medyadaki şiddet temsillerinin akran zorbalığına tesirini kıymetlendirdi.

Doğan, akran zorbalığının şiddet eğiliminin alt çeşidi olduğunu, bunu öbür zorbalık tiplerinden ayıran en temel kriterlerinse kasıtlı ziyan verme isteği, aksiyonun tekrarlanması ve kurbanla zorba ortasında güç dengesizliği olduğunu söyledi.

40 YILDIR DÜNYA GÜNDEMİNDE

Akran zorbalığının yaklaşık 40 yıldır dünya gündeminde olduğunu ve hakkında araştırmalar yapıldığını belirten Doğan, çalışmalarına nazaran Türkiye’de her üç çocuktan birinin kelamlı ya da fizikî zorbalık kurbanı ya da faili olduğunu tabir etti.

Doğan, çocukların zorbalığa başvurması yahut maruz kalmasının pek çok nedeni olduğunun altını çizerek, şunları lisana getirdi:

“Akran zorbalığında, çocuğun mizacı, ferdi özellikleri, yaşı, cinsiyeti, etnik kökeni belirleyici oluyor. Aile de ikinci evrede yer alıyor. Bu mevzuda ebeveyn tavırları, kişilikleri, aile içi şiddet ve çocuğa yaklaşımlar belirleyici. Üçüncü neden, okul ve öğretmenler. Okul iklimi, şiddetle uğraşta okulda neler yapılıyor, okulun zorbalığa karşı toplumsal siyasetleri nelerdir, rehberlik çalışmaları ve önleyici sınıf içi etkinlikler, bunlar değerli. Dördüncüsü ise çocuğun yaşadığı yerdeki şiddete bakış açısı, şiddetle karşılaşıyor mu, şiddet içeriklerini izlemesi yahut bu içerikteki bilgisayar oyunları belirleyici.”

HEDEF ZORBALIKLA ÇABAYI MÜFREDATA YERLEŞTİRİLMEK

Doğan, akran zorbalığıyla çabada cezalandırmanın tesirli olmadığını, tedbire ve müdahale programlarının daha tesirli olduğunu aktararak, öğretmen-idareci-öğrenci ve velilerin birlikte hareket edip hem zorba hem de zorbalığa maruz kalanla görüşmeler gerçekleştirdiği bütüncül müdahale programlarının kıymetine dikkati çekti.

Doğan, çocukların televizyonda yahut toplumsal medyada izledikleri içeriklerin “zorba karakter” gelişimde tetikleyici rolü olduğuna dikkati çekerek şu değerlendirmede bulundu:

“Çocukların izlediği diziler, sinemalar, bilgisayar oyunları da dahil edildiğinde akran zorbalığının çok karmaşık yapısı var. Çocuklar sevdikleri yahut izledikleri şeyleri kendilerine rol model aldıkları için bu faktör kıymetli. Akran zorbalığına ait örneklerin medyada yaygınlaşması aslında gençler ortasında reyting yarışına yol açıyor. Toplumsal medya platformlarında hayvanlara, çocuklara yönelik zorbalık manzaraları popülerleştikçe çocuklar ortasında da bu durum maalesef olağanlaşıyor, daha da popülerleşiyor.”

“ÇOCUKLAR DUYARSIZ HALE GELMEYE BAŞLADI”

Prof. Dr. Sefa Bulut da çocukların toplumsal ve klasik medyada karşılaştığı içeriklerin empati hislerinin gelişiminde tesirli olduğunu söyledi.

Çocukların televizyon programlarında yahut toplumsal medyada ağır biçimde maruz kaldığı şiddet ögelerine karşı duyarsızlaştığını belirten Bulut, şu tabirleri kullandı:

“Çocuklar çok fazla ruhsal ve fizikî şiddet sahnesine maruz kalıyor, maalesef bunu da normalleştirip empati, sempati ve acıma hislerini kaybediyor. Çocuklar, televizyondaki birtakım programlarda sözel ve duygusal şiddetle karşı tarafı küçük düşürmeyi gördüğü vakit artık bunların olağan olduğunu düşünüyor, alaycı konuşma, iğneleyici cevap verme, tartışma ve saldırganlık hallerini kanıksamaya başlıyor. Son yıllarda yapılan araştırmalar bunun arttığını gösteriyor.”

Bulut ayrıyeten öğrencilerin Covid-19 salgını periyodundan de olumsuz etkilendiğine işaret ederek, okula ahenk sağlama, arkadaşlık ilgilerini yürütme ve davranış sorunlarının, akran zorbalığını tetiklediğini tabir etti.

“YALAN, İFTİRA, DEDİKODU…”

Kız öğrenciler ile erkek öğrenciler ortasındaki akran zorbalığının farklılıklarına değinen Bulut, “Erkek öğrenciler genel olarak fizikî şiddete çok fazla eğilimli olurken, kız öğrenciler daha farklı şiddet biçimlerine yöneliyor, sözel saldırganlık yahut ilişkisel saldırganlık çeşitlerini kullanıyor. Kız çocuklarda istemedikleri arkadaşlarını dışlama, palavra, iftira, dedikodu üzere toplumsal şiddet türevleri gözlemleniyor” dedi.

Bulut, zorbalık konusunda sadece okulların değil, ailelerin de sorumluluk alması gerektiğinin altını çizerek, ailelere çocuklarıyla âlâ bağ kurmaları, onları ihmal etmemeleri, ve devamlı biçimde doğruya yöneltmeleri tavsiyesinde bulundu.

Zonguldak’taki olayda sınıf arkadaşlarına akran zorbalığı uygulayan öğrencilerin riskli kategoride yer aldığını vurgulayarak kelamlarını şöyle tamamladı:

ZONGULDAK’TAKİ OLAY

Zonguldak’ın Karadeniz Ereğli ilçesindeki bir lisenin 11. sınıfında eğitim gören öğrencinin, 28 Aralık’ta sınıf arkadaşları tarafından oyun figürleri yapmaya ve imtihan çekmeye zorlandığı, darbedildiği ve hakarete uğradığı manzaraların toplumsal medyada yayınlanması sonrası, kaymakamlık tarafından soruşturma başlatılmış, öğrencinin ailesi tarafından kabahat duyurusunda bulunulmuştu.

Darp olayına ait adliyeye sevk edilen 4 öğrenci savcılıktaki süreçlerinin akabinde özgür bırakılmıştı.

Olaya karışan 8, görüntüyü çekip paylaşan 2 öğrenci olmak üzere toplam 10 öğrenciye, 10 gün okuldan uzaklaştırma cezası verilmişti.