CHP önderi Kılıçdaroğlu gündeme getirmişti… İşte kara parayla ilgili merak edilenler

CHP Genel Lideri Kemal Kılıçdaroğlu, geçen günlerde bir görüntü yayımlayarak sokaklarda giderek yaygınlaştığını belirttiği uyuşturucuya karşı yurttaşları uyardı, hükümeti eleştirdi. 

Kılıçdaroğlu, “Her türlü kara paranın ülkeye girmesine göz yumdular. ‘Getir, nereden getirirsen getir, kaynağını sormayacağım’ dediler ve bu kirli parayı yani milyar dolarları, yani uyuşturucu paralarını Türkiye’nin cari açığını finansmanında kullandılar… Gelelim ‘Okul önünde yakaladığınız uyuşturucu satıcısının bacağını kırın’ diyen namıdiğer Fotoroman Süleyman’a. O da Fotoromancı ya, Saray da çok âlâ biliyor ki bu uyuşturucuları kendileri davet ettiler bu ülkeye. ‘Paralarınızı getirin, her şeye göz yumacağız’ dediler ve göz yumdular. Bunlar onunla bununla poz veren, gençlerin lisanıyla söyleyeyim ‘Breaking Bad Süleyman’ ülkenin çocuklarının zehirlenmesine göz yummuştur. Yazıklar olsun onlara” dedi.

Kamuoyu, Kılıçdaroğlu’nun bu mevzuyu gündeme taşımasıyla bir arada kara paraya aşina olmaya başladı. Kara para ve onun aklandığını konuşulurken BirGün’den Ozan Gündoğdu “nedir bu kara para ve nasıl aklanır” sorusunu irdeledi. İşte kara parayla ilgili merak edilenler…

Kara para nedir?

Kısaca yasadışı yollarla elde edilen paraya kara para deniyor.

Kara para neden aklanır?

Elde ettiğiniz parayı bir yasal kaynağa dayandırmanız gerekir. Aksi durumda, bulunduğunuz ülkenin kontrol sisteminin radarına girebilirsiniz. Bu riskten kaçınmak için paranızı fiziki biçimde saklı bir depoda tutmak zorunda kalır, bu parayı yatırıma dönüştüremezsiniz. Konutunuzun salonunun balya balya parayla dolu olduğunu düşünün. Hayal etmesi hoş lakin sisteme sokmadığınız takdirde bu paranın hayrını göremezsiniz. Hasebiyle salonun tuvalet kâğıdı ile dolu olması dövizle dolu olmasından farksız hale gelir. O halde öteki soruya geçelim.

Kara para nasıl aklanır?

Büyük ölçülü paralar elinize geçtiğinde, bunu Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı Mali Cürümleri Araştırma Kurulu’na (MASAK) bildirmek zorundasınız. Bu büyüklük ne kadar mı?

Ülkemizde bu meblağ, 20 bin dolar olarak belirlenmiş. 20 bin doların altındaki paralar için bildirim yapmanız gerekmez. Pekala, daha büyük paralar? Mesela uyuşturucu kaçakçılığı yaparak 100 milyon dolar elinize geçti. Para, konutunuzun salonunda duruyor. Bankaya gidip, “hesabıma 100 milyon dolar yatırıyorum” diyemezsiniz. Gelin sizle birlikte bu parayı aklayalım…

Daha küçük ölçüdeki paraları aklamanın yolu Hoşlar ya da Smurfing Usulüdür. Kendi paranızı, 20 bin doların altındaki kıymette modüllere bölebilir ve modül adedi kadar banka hesabı açabilirsiniz. Böylelikle MASAK’a bildirim zorunluluğunun etrafından dolanmış olursunuz. Ama 100 milyon doları Smurfing metoduyla piyasaya sokabilmek için 5 binden fazla banka hesabına ve hasebiyle bireye gereksiniminiz olacaktır. Bu paravan banka hesaplarının sahiplerine “Şirinler” deniyor. Bu nedenle, sizin çapınızda bir uyuşturucu kaçakçısı için çok fazla Sevecenler gerekir ki bu zordur.

Sizin üzere büyük bir kaçakçının kara parasını piyasaya sokabilmenin en tanınan yolu kıyı bankacılığı yani off shore hesaplardır. Mesela, paranızı Man Adası ya da Malta’daki bir banka hesabına yatırabilirsiniz. Bu ülkeler, size çok sıkı bir sır saklama paketi sunarlar. Paranın nasıl kazanıldığıyla ilgilenmezler. Böylelikle, paranızı konutunuzun salonunda tutmaktan fazla, bir bankada böylelikle tutabilirsiniz. Ancak Man Adası’nda 100 milyon doları ne yapacaksınız?

Bu basamakta, paravan bir sürece gereksiniminiz olacaktır. Pak parayla kirli parayı değiştirdiğiniz bir paravan işlem… Ne olacağı sizin hayal gücünüzle sonludur. Kalem ya da saat satabilirsiniz… Tanesi 10 bin dolardan, 10 bin adet saat satmak 100 milyon dolarınıza âlâ bir kılıf olabilir. Pekala, kim bu türlü bir paravan sürecin tarafı olmak ister? Kâfi komite karşılığında bu bireyleri ya da şirketleri kıyı bankacılığı yapılan ülkelerde bulmanız kolaydır. Hiç olmadı, siz bir paravan şirket kurabilirsiniz. Bu tip süreçleri yaptığınız ülkelerin literatürdeki ismi “Çamaşırhane”dir. Kara paranın temizlenerek çıktığı ülkeler…

Türkiye bir çamaşırhane mi?

Türkiye’nin bankacılık sistemi Basel standartlarını koruyor. Bir OECD ülkesi olduğu için de OECD bünyesinde 1989 yılında kurulan Kara Paranın Aklanmasının Önlenmesine Yönelik Mali Hareket Vazife Gücü’nün ya da kısa ismiyle FATF’ın kontrollerini kabul ediyor. Zati gerek BDDK murakıpları gerekse MASAK aracılığıyla kara paranın yurda ya da sisteme girişi engellenmeye çalışıyor. Ama balık baştan kokarsa? BDDK murakıplarının ya da MASAK’ın elini bağlayan yasal düzenlemeler yapılmaya başlarsa?

3 Ağustos 2016’da çıkan 6736 Sayılı Kanun’un akabinde 75 ay geçti. Bu 75 ayın 58’inde, Türkiye, yurtdışından gelen ya da yurtiçinde olmakla bir arada sisteme sokulan paranın kaynağını sormayacağını taahhüt etti. Bu sayede, MASAK ya da BDDK murakıplarının da eli yasal yollarla bağlanmış oldu. Böylelikle Türkiye’nin mali sistemi, kara para için bir çamaşırhaneye dönüştürüldü.

Fakat, Türkiye’de çıkarılan yasa Türkiye’nin kontrol kurumlarını bağlıyordu da memleketler arası kontrol ne olacaktı? Bu noktada, devreye giren FATF, geçen yıl ekim ayında raporunu tamamlayarak Türkiye’yi gri listeye aldı. Pekala, Türkiye’yle birlikte kimler gri listede? Arnavutluk, Bahamalar, Barbados, Kamboçya, Gana, İzlanda, Jamaika, Moğolistan, Myanmar, Pakistan, Nikaragua, Mali, Panama, Suriye, Uganda, Ürdün, Yemen ve Zimbabve…

Bundan sonra cevaplanması gereken soru, Türkiye’nin bir çamaşırhaneye dönüşme sürecinde uyuşturucu kaçakçılarıyla birlikte kimlerin menfaat elde ettiğidir. Ancak bu sorunun yanıtı için bir savcının, soruşturma yetkisini kullanması gerekir.