ABD’de ırkçılık tartışmaları ve polis şiddeti eşliğinde sürüyor

Birleşmiş Milletler’in (BM), 2 Aralık 1949’da insan ticareti, cinsel istismar, çocuk personel çalıştırma ve zorla evlendirme üzere köleliğin çağdaş formlarını yok etmeyi amaçlayan yasa tasarısını kabul etmesi hasebiyle 2 Aralık “Köleliğin Kaldırılması Günü” olarak kutlanıyor.

Amerika kıtasında, çoğunluğunu göçmenler, siyahiler ve bayanların oluşturduğu yaklaşık 2 milyon “modern kölenin” bulunduğu kaydedilirken bu sayı ise dünya genelinde bu tanıma girenlerin yüzde 4’üne karşılık geliyor.

Yüzde 66’sı zorla çalıştırılan, yüzde 34’ü zorla evlendirilen çağdaş kölelik Amerika Kıtası’nda en fazla Venezuela, Haiti ve Dominik Cumhuriyeti’nde yaygınken, Global Kölelik İndeksi’nin 2018 datalarına nazaran, ABD’de 400 binden fazla kişi “modern köle” şartlarında hayatını sürdürmeye çalışıyor.

GEORGE FLOYD’UN POLİS ŞİDDETİ SONUCU ÖLÜMÜ

Köleliğin 1965’te kaldırıldığı ABD’de ülkede başta siyahiler olmak üzere kimi kümelere karşı geliştirilen tavır ve uygulamalar nedeniyle ülkenin köleci geçmişi gündemdeki yerini koruyor.

ABD’de siyahi George Floyd’un polis şiddeti sonucu vefatının akabinde başlayan ırkçılık tartışmaları ülkenin kölelik ve sömürgecilik geçmişini tekrar tartışmaya açtı.

Ülkede kölelik devrini hatırlatan ya da köleliği savunan pek çok tarihi figürün heykelleri Floyd’a adalet isteyen göstericiler tarafından gaye alındı.

Başkent Washington DC’de, köleliğin kaldırıldığı 19 Haziran 1865 gününe ithafen düzenlenen şovda protestocular, Amerikan Konfedere Devletleri periyoduna ilişkin kölelik yanlısı duruşuyla öne çıkan General Albert Pike’ın heykeline saldırdı.

Ayrıca, Amerika Kıtası’nı keşfi sırasında yerli halkı katlettiği ve bölgede köleliğin yer kazanmasında rol oynadığı gerekçesiyle Kristof Kolomb heykellerine de ziyan verildi.

İç Savaş periyodunda konfederasyonun başşehri olan Virginia eyaletinin Richmand kentindeki birçok heykel ve anıta Floyd’la ilgili yazılar yazan göstericiler, bu heykellerin birçoklarının kaldırılmasını talep ediyor.

Kentteki konfederasyon periyodunun ünlü generallerinden Robert Lee’ye ilişkin devasa heykeli büyük oranda boyayan göstericilerin davetlerine kulak veren Virginia Valisi Ralpdh Northam, kelam konusu heykelin ve konfederasyon devrine ilişkin öbür heykellerin kaldırılacağı kelamını verdi.

Kısa müddette bir trend haline gelen kölelik ve sömürgecilik karşıtı “heykel yıkma” hareketlerinin yayılacağı ve ABD ile Avrupa’nın tarihindeki ırkçı periyotları anımsatan öbür heykellerin de amaç alınabileceği belirtiliyor.

ABD’NİN 5 EYALETİNDE KÖLELİK OYLAMASI YAPILDI

ABD anayasasında 1965’te yapılan 13. değişiklikle “kölelik” resmi olarak kaldırılırken ilgili hususta bulunan “usulüne uygun olarak mahkum edilmiş olması gereken bir hatanın cezası dışında bireylerin zorla çalıştırılamayacağı” ibaresi ise köleliğin çeşitli isim ve formlarda devam etmesine yol açıyor.

Anayasada, köleliğin resmi olarak kaldırılmasına rağmen, yaklaşık 19 eyalette hala mahkumlara zarurî çalışma cezası verilebiliyor.

Bu kapsamda, ABD’deki yüzbinlerce mahkumun “zorla çalıştırmaya” tabi tutulduğuna işaret edilirken Amerikan Sivil Özgürlükler Birliği’nin (ACLU) raporuna nazaran bu zorla çalıştırmadan ise yaklaşık yıllık 11 milyar dolar gelir elde ediliyor.

Kasım 2022’de ABD’de 5 eyalette köleliğin “tüm formlarının” kaldırılması halk oyuna sunuldu. Bunlardan Vermont, Tennessee, Oregon ve Alabama eyaletlerinde kölelik büsbütün ve sonsuza kadar kaldırılırken Louisian’da halk yüzde 60’lık lehteki oyla değişikliği reddetti.

Kölelik tartışmalarının sürdüğü ABD’de Lider Joe Biden ise geçen yıl, 1865’te köleliğin yasaklandığı ülkede yıl dönümü anısına kutlanan ve “Juneteenth” olarak nitelendirilen 19 Haziran’ın “federal tatil” olmasını öngören maddeyi onayladı.

KÖLELİK MAĞDURLARINA TAZMİNAT

ABD’de kölelik tartışmaları sürerken köleliğin kaldırıldığı 1865 öncesinde yaşanan mağduriyetlerin tazminat ödenerek giderilmesi gündeme gelmeye başladı.

Pew Araştırma Merkezi’nin geçen yıl yaptığı ankete nazaran, ABD’de her 10 şahıstan 3’ü, ailesinde kölelik geçmişi bulunan şahıslara para ya da arazi tahsis edilmesi görüşünü savunuyor.

Los Angeles belediyesinin de ortalarında bulunduğu 10 farklı kentin belediye liderleri, 2021’de kendi vilayet hudutlarında yaşayan siyahlara tazminat ödenmesi konusunda birinci adımları atacaklarını açıkladı.

Illinois eyaletine bağlı Evanston kenti ise geçen yıl, ailesinde kölelik geçmişi bulunan siyahi vatandaşlara tazminat ödeme planı oluşturma kararı alarak bu alandaki birinci adımı atmıştı.