S-400’e karşı Boeing kartı

Trump S-400 krizinde topu Obama’ya attı. Trump, kameralar önündeki kelamlarına rağmen Washington’ın “sorunlu bahisler, kaygılıyız” vurgusu öne çıktı. Trump’ın, “Ne kadar hoş beşerler. Bunlarla anlaşmak çok kolay. Hiçbir Hollywood setinde bu kadar hoş insanı bir ortada bulamazsınız” kelamlarını Türk heyeti gülerek karşıladı.

Rus savunma sistemi S-400 ile F-35 krizinin masaya yatırıldığı görüşmeye ait Ankara stratejik paydaşlık vurgusuyla ‘ABD yaptırımı olmayacak’ beklentisini lisana getirdi. Trump’ın kendisiyle, Beyaz Saray ise farklı vurgularla adeta top çevirdi.

Ankara-Washington sınırında Rus S-400/F-35 tansiyonu sürerken dün dikkatler Japonya’nın Osaka kentindeki G20 tepesi çerçevesinde iki ülke ortasında en üst seviye görüşmeye çevrildi. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile ABD Lideri Donald Trump görüşmesinden samimi kareler gündeme düşerken Ankara’nın “yaptırım beklemiyoruz” umuduna karşılık Washington’ın “karışık, sıkıntılı hususlar, kaygılız” vurgusu da vardı. Trump, Türkiye’ye Patriot sistemleri satılmamasına yönelik Ankara’nın reaksiyonlarına takviye veren açıklamasında ise faturayı selefi Obama idaresine kesti.

Erdoğan ile Trump’ın yaklaşık 40 dakika süren kritik görüşmesinin beklenildiği üzere sıcak hususu Türkiye’nin Rus S-400 hava savunma sistemlerin satın alma atağı, buna ABD’den F-35 uçakları programından çıkarılma dahil yaptırım kartının masaya getirilebileceği çıkışıydı. Erdoğan tepe çerçevesindeki açıklamalarında da S-400 satın alınması konusunda geri adım atılmayacağı bildirisini yineledi, “bu iş bitmiştir” dedi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, G20 Zirvesi’nde Trump ve Putin’le ayaküstü sohbet etti. Trump, Erdoğan için “Çok çetin biri lakin onunla anlaşıyorum. Biliyorsunuz Rahip Brunson’ı geri verdi. Kendisine adaletsiz davranıldığını düşünüyorum. Güçlü ordusu var” sözlerini kullandı.

‘Egemenlik hakkımız’

Erdoğan görüşme sonrasında düzenlediği basın toplantısında “stratejik ortağı Türkiye’ye yaptırım uygulamayacağını ABD Başkanı’nın ağzından dinlediklerini” söyledi. “Bizim S-400 olayı bir taraftan yürürken Amerika’dan da Lockheed Martin’den Boeing uçaklarını alıyoruz. 100 adet Boeing alıyoruz. Hür piyasa iktisadının olduğu bir dünyada bunları birbirine karıştırmayacağız. Adımlarımız ona nazaran atacağız. Biz Amerika’yla stratejik ortağız. Stratejik ortak olarak da bizim atacağımız bu adımlarda Türkiye’nin egemenlik haklarına birilerinin müdahale hakkı yoktur. Bunu herkesin bilmesi lazım” dedi. Erdoğan ayrıyeten ABD ile F35 jetlerine yönelik krize de değindi: “1 milyar 400 milyon dolar ödememiz var. Biz pazar değiliz, ortak üreticiyiz. Ortak üretici olmak suretiyle şu ana kadar bize teslimatı yapılan dört tane F-35 uçağı var. Alacağımız 100 artı 16. Bunların beklentisi içindeyiz.”

Ekonomi vurgusu

Erdoğan alınacak S-400’lerin Doğu Akdeniz’deki hidrokarbon kaynakları üzerinde yaşanan sıkıntılar nedeniyle Türkiye’nin Akdeniz şeridine yerleştirilip yerleştirilmeyeceği biçimindeki soruya ise “Doğmamış çocuğa don biçilmez, evvel adımları şöyle bir atalım’’ karşılığını verdi. Erdoğan Trump görüşmesine ait Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı’ndan yapılan açıklamada da “Görüşmede ikili alakalar ve Suriye’deki son gelişmeler başta olmak üzere bölgesel sorunlar ele alınmıştır. İki başkan tarafından daha evvel belirlenen 75 milyar dolarlık ticaret maksadı yine teyit edilerek, atılacak adımlar değerlendirilmiştir” denildi Trump ise Türkiye-ABD ilgilerinde krize yol açan S-400 füze savunma sistemleri ile ilgili olarak Obama idaresini suçlayan sözler kullandı. “Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Patriot almasına müsaade verilmedi. Onlar da S-400 aldılar. ‘Diğerlerini alacağız’ dedikten sonra ‘Bizimkini alabilirsiniz’ dediler. Bu türlü iş yapılmaz” diye konuştu.

‘Kaygı aktarıldı’

Türkiye’ye adil davranılmalı. Askeri ve ticari alanlardaki iş birliğimiz devam edecek” diyen Trump’ın, S-400’lere ait “Karışık bir mevzu… Farklı tahlillere bakıyoruz. Kuşkusuz bu bir sorun” sözü de dikkat çekti. Beyaz Saray ise görüşmede ABD Başkanı’nın Türkiye’ye S-400’ler konusunda kaygılarını de lisana getirdiğini vurguladı. Açıklamada “Trump Türkiye’yi, NATO İttifakı’nı güçlendirecek biçimde savunma işbirliği konusunda ABD ile birlikte çalışma konusunda cesaretlendirdi” denildi. Trump’ın Türkiye’ye yönelik tahlil bulma tarafındaki tavrını yaşama geçirse bile ABD Kongresi’nde Ankara’nın Rus sistemlerini satın alması halinde bunun sonuçsuz bırakılmaması istikametinde aksiyon olduğu biliniyor. Temsilciler Meclisi Dışişleri Komitesi Türkiye’nin Rusya’dan S-400 sistemi alması halinde F-35 programından çıkarılması daveti yapan tasarıyı geçen ay kabul etmişti.