TÜRGÖK görmeyenlere göz oluyor

2004 yılında İzmir’de Gültekin Yazgan ve gönüllüler tarafından kurulan Türkiye Görme Özürlüler Kitaplığı Derneği (TÜRGÖK), 400’e yakın gönüllüsü ile 7 bini aşkın görme engellinin gözü, kulağı oldu. TÜRGÖK Lideri Tülay Yazgan, 10 yıl evvel vefat eden eşi eğitimci, muharrir, avukat Gültekin Yazgan’dan aldığı güçle, görme engelliler için umut olmaya devam ediyor. Türkiye’nin birinci ve tek görme özürlüler kitaplığı TÜRGÖK, yaklaşık 6 bin sesli kitap ve 2 bin 500’ü aşkın Braille alfabesiyle basılan kabartma kitapla engellilerin eğitim ve kültürlerine katkıda bulunurken birebir vakitte onları yaşama bağlıyor. 19 yıl evvel İzmir’de yakılan ışık bugün artık Türkiye hudutlarını aşarak Kıbrıs, İngiltere, Hollanda, Almanya hatta Amerika’ya kadar ulaştı.

TÜRGÖK’ün kuruluş kıssasını anlatır mısınız?

Türkiye Görme Özürlüler Kitaplığı Derneği, eşim Gültekin Yazgan ve ona inanan dostları tarafından kuruldu. Gültekin Bey’in 11 yaşında Aydın’da geçirdiği bir kaza sonucunda retinası yırtılıyor ve görme engelli kalıyor. Ameliyatlar, uzun tedaviler derken sonuç alınamamış ve bu gerçeği kabullenmiş. O yıllarda öbür görme engellilerin okuyabilmesi için kabartmalı yazı ile ilgili araştırmalar yapmaya başladı. Türkiye’de bu türlü bir imkân olmadığını görünce elinde okuyacak kitap olmayınca, yazacak malzeme bulamayınca tahlili yurtdışında arıyor. Türkiye’de olmayan kabartmalı kitapları yurtdışından alıp İngilizceden Türkçeye ve daha sonra kabartmalı yazıya çevirdi. Görme engellilere dilencilik yapan ya da müzisyenlik yaparak para toplayan beşerler gözü ile bakıldığı ve imkânsızlıkların had safhada olduğu bir periyottu. Eşim tüm mahzurlara karşın yabancı lisan eğitimi alıp, çeviriler yapıp, üniversitede hukuk okuyup birincilikle bitirdi ve İzmir Ticaret Lisesi’nde 20 yıl hukuk öğretmenliği yaparak emekli oldu. Yazdığı hukuk kitabı Ulusal Eğitim Bakanlığı tarafından müfredata alınarak 40 yıl ders kitabı olarak kullanıldı. Görme engelliler için çalışmalarını evvel Altı Nokta Körler Derneği’ni akabinde 2004 yılında kitaplığımızı kurarak sürdürdü. Hayatı boyunca zorluklarla çaba eden birisiydi. Görme engellilerin ömrünü sürdürmesi, eğitimine devam etmesi ve hayata bağlanabilmesi için elinden ne geliyorsa yaptı. 2004 yılında 84 yaşındayken vefat etti. Kendisi Türkiye’deki görme engelliler için bir idol ve burası da bugün binlerce kişinin hayatına taraf veriyor. Aslında o bir mucize yarattı ve bu görme engellilere bir örnek, bir umut ışığı oldu.

(Soldan sağa: TÜRGÖK Genel Sekreteri şafak Özpoyraz, Lider Tülay Yazgan ve Lider Yardımcısı Elena Kaner)

Kaç engelliye ulaşıyorsunuz?

Amacımız göremeyenlerin, eğitimlerine, kültürel ve toplumsal hayatına katkıda bulunabilmek. Bu gayesi sağlayabilmek için sesli ve kabartmalı kitaplar çıkartıyoruz, aylık mecmua yayınlıyoruz. Ders kitaplarını, imtihan kitaplarını çeviriyoruz. Hikaye müsabakaları düzenliyoruz. Öteki sivil toplum kuruluşları ile işbirliği içerisinde yeni projeler üretiyoruz. Kıymetli ölçüde farkındalık yaratıyoruz. Kendi etrafımızın yanı sıra yıllarca artan gönüllüler grubuyla çalışmayı sürdürüyoruz. Bugün 400’den fazla istekli ile birlikte 7 bine yakın üyemize ve görme engellilere ulaşıyoruz. Kütüphanemizde 2 bin 500 özel basılı kitap ve 6 bin adet de sesli kitap bulunuyor ve bu sayı her geçen gün de artıyor. Dezavantajlı bireylere ömür uzunluğu yardım ediyoruz. İstekli çalışmak, faaliyetlerimize katkı sunmak ve görme engellilere yardım etmek isteyenlere kapımız her vakit açık.

Dernek masraflarını nasıl karşılıyor ve faaliyetlerinizi nasıl yürütüyorsunuz?

Kitapların çevirisini, baskısını, denetimlerini, seslendirmelerini, her şeyi gönüllüler vasıtasıyla yapıyoruz. Ve mutlaka maliyetli faaliyetler yürütüyoruz. Baskı maliyetlerimiz ve stüdyo masraflarımız büsbütün gelen bağışlar sayesinde devam ediyor. Kitaplarımızı bağış karşılığı basıyoruz. Sivil toplum örgütleri ile yaptığımız ortak çalışmalar, toplumsal sorumluluk projeleri, konserler ve öteki etkinliklerde toplanan yardımlar ile ayakta duruyoruz. Emniyetli ve inanılır olmasaydık bugünlere gelemezdik. “Bizim hayatımızı sizin kitaplarınız kurtardı” diyenler oluyor ve onları gördükçe çok keyifli oluyoruz. Bizim katkılarımız ile okuyup öğretmen olanlar, avukat olanlar ve etkin çalışanlar, milletlerarası alanda yarışan sportmenler, sanatkarlar var.

Engellilere nasıl ulaşıyorsunuz?

Uluslararası kuruluşlar ve sivil toplum örgütleriyle işbirliği içerisinde çalışıyoruz. 28 yıl evvel Amerika’da kütüphaneleri gezdik, yeni teknolojileri inceledik. O yıllarda engelliler için sesli kitaplar çıkartılmaya başladığını gördük. Daha sonra birebir teknolojiyi buraya taşıdık ve bugün binlerce adet sesli kitabı çevirerek engellilere ulaştırmaya başladık. Yeni kuşak baskı makinelerimizi almak ise hayaldi. Onları da İzmir’e getirdik ve buradan tüm Türkiye’ye ulaşıyoruz. Bugün yalnızca Türkiye’de değil, dünyadaki görme engellilere ulaşıyoruz. Şu anda en büyük kıymet verdiğimiz proje ödünç kitap hizmetimiz. Türkiye’nin ve dünyanın çeşitli yerlerine ders kitapları, imtihan kitapları da dahil olmak üzere, binlerce kitabı tüm masraflarını kendimiz karşılayarak özel taşıma çantalarıyla ulaştırıyoruz.

Kitapların hazırlık süreci nasıl işliyor?

Bize gelen talepler doğrultusunda kitap hazırlıyoruz. Bunların ortasında ders kitapları, akademik çalışmalar, imtihan kitapları da var. Bir kitabın hazırlanması, kabartmalı baskısının tamamlanması yaklaşık bir ayı bulabiliyor. Sesli kitapların hazırlanması daha zahmetli bir iş. Bir kitabın kabartmalı hali 1000 sayfa ile 5000 sayfa ortasında değişiyor. Baskı makinelerinin bir yazıcı başlığı 2 bin 500 doları buluyor. Ve bunu yurtdışından getirtmek, bakımları önemli maliyetler. Tıpkı baskıyı profesyonel olarak yapan yerler de var lakin engelli bireylerin buna ulaşması mevcut fiyatlar ile neredeyse imkânsız. Görme engelli bir bireye gönderdiğimiz kitabın dahi kargo fiyatını biz üstleniyoruz. Yoksa öbür türlü beşerler okuyamaz, vazgeçer. Biz vazgeçmesinler diye uğraşıyoruz. Onları hayata bağlayan öge bu kitaplar. Taleplere nazaran çeviri yapıp muhtaçlığı olana ulaştırıyoruz.

TÜRGÖK haricinde engellilere kitap hizmeti veren öbür kurum var mı?

Bugün Türkiye’de memleketler arası akreditasyon dokümanına sahip, baskı ve sesli kitap hizmeti veren tek kurum biziz. Bu açıdan birinci ve tek durumdayız. Büsbütün bağımsız bir yapıdayız ve kamudan hiç takviye almadan çalışıyoruz.