200 yıl evvel İngiltere’ye götürülmüştü: Elgin mermerleri ana vatana geri dönecek mi?

Türkiye’de Almanya’ya 1870’te kaçırılan Bergama Sunağı’nın da geri getirilmesi için büyük uğraşlar var. “Elgin Mermerleri” ya da öbür ismiyle “Parthenon Mermerleri”, İ.Ö.447 ila İ.Ö.432 yılları ortasında Atina akropolünde inşa edilmiş ve Tanrıça Athena’nın doğumunu betimleyen bir dizi mermer heykellerden oluşur. 2500 yıllık heykeller, 19. yüzyılın başlarında Osmanlı Devleti nezdinde Britanya Büyükelçisi Lord Thomas Bruce Elgin tarafından İngiltere’ye götürülmüştü. Ortadan 200 yıl geçtikten sonra mermerlerin Yunanistan’a iadesi için yürütülen teşebbüslerde sona gelindi. Yunanistan yıllar boyunca bu yapıtları istemiş ancak İngilizler iadeye yanaşmamıştı. Eserler İngiltere’ye gönderildikten sonra, 1807’de birinci sefer Londra’da sergilenecekti. Bununla birlikte İngiltere’ye heykellerin tamamı götürülmedi kimileri hâlâ Yunanistan’da. Yunanistan heykellerinin Yunanistan’a iadesi için 1983’te resmi bir talepte bulunmuştu. Yetkililer ortasındaki “gizli görüşme” son olarak Kasım 2021’de başlamıştı.

Fakat mermerlerin iade edilmesinde değerli bir sorun var; İngiliz maddelerine nazaran British Museum’daki yapıtların elden çıkarılması kelam konusu değil. Birleşik Krallık hükümeti maddeyi değiştirme planları olmadığını ve iki tarafın, müzenin ve Yunanistan’ın heykelleri paylaşmasını sağlayacak alternatifler araştırıldığını bildirdi. Live Science’a nazaran muahede sağlanırsa Yunanistan’dan hiç çıkmamış Yunan yapıtlarının yer aldığı bir dizi stant British Museum’a gelebilir ve Parthenon frizinin yerini alabilir. Yunanistan’da şu anda İngiltere’ye götürülenlerden geri kalanların yanı sıra mermerlerin alçı kalıpları sergileniyor. Parthenon mermerleri, Tanrıça Athena’nın doğumunu betimleyen heykelleri içeriyor.

* The Elgin Marbles may finally return to Greece, 200 years after being removed by British nobility, Live Science, 6.12.2022.

* Greece in ‘preliminary’ talks with British Museum about Parthenon marbles, The Guardian, 3.12.2022.